Ο Δήμαρχος σε ρόλο Διεκδικητή, Εργολάβου, Παρόχου υπηρεσιών, Οραματιστή. (Μέρος 4ο)
Συνέχεια από Προηγούμενο (Μέρος 3ο)
Υπηρεσίες και επιχειρηματικά μοντέλα
Βασικό στοιχείο των επόμενων χρόνων είναι το θέμα της διαχείρισης των τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων που παράγονται, κυκλοφορούν και αποθηκεύονται. Με την πάροδο του χρόνου οι συλλέκτες δεδομένων από το αστικό περιβάλλον θα πολλαπλασιάζονται καθιστώντας το ερώτημα πως αξιοποιούμε αυτά τα δεδομένα στον αστικό σχεδιασμό ,τη βελτίωση της ζωής των πολιτών και ιδιαίτερα των κοινωνικά πιο αδύναμων.
Αν μας ρωτήσουν τι είναι η Πανεπιστημίου η εύκολη απάντηση είναι οδός. Αν όμως μελετήσουμε λίγο τα δεδομένα θα διαπιστώσουμε ότι στην πραγματικότητα είναι μια πλατφόρμα ανάπτυξης ποικίλων δραστηριοτήτων (οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών κτλ). Η κάθε δραστηριότητα υλοποιείται πρωτίστως για τον εαυτό της. Αλλά είτε το συνειδητοποιεί είτε όχι εξαρτάται από τις διπλανές και τα αποτελέσματα που επιτυγχάνει σχετίζονται και με το πλέγμα των σχέσεων με τις άλλες δραστηριότητες του ιδίου χώρου αλλά και άλλων.
Το ίδιο και το διαδίκτυο του μέλλοντος θα στηρίζεται στη διασύνδεση κάθε είδους αισθητήρων και βασιζόμενο σε κοινά και δημόσια πρωτόκολλα και πρότυπα θα διασυνδέει αντικείμενα, ανθρώπους, χώρους, συσκευές μεταφέροντας την πληροφορία. Μπορούμε να φαντασθούμε την ψηφιακή πόλη σαν μια πλατφόρμα πάνω στην οποία κουμπώνουν οι ψηφιακές εφαρμογές αξιοποιώντας τα δεδομένα από διάφορες πηγές (κυβερνητικές βάσεις δεδομένων, αισθητήρες ενεργειακής μέτρησης κτηρίων, μετρητές συγκοινωνιακού φόρτου κτλ) και αποδίδοντας υπηρεσίες στους πολίτες. Η έκρηξη αυτή της κυκλοφορίας και διαχείρισης της πληροφορίας θα βοηθήσει την ικανοποίηση στόχων των τοπικών κοινωνιών αλλά θέτει τους θεσμικούς εκπροσώπους της διακυβέρνησης αλλά και τους πολίτες σε τεράστια διλήμματα για την προστασία της ιδιωτικότητας, των προσωπικών δεδομένων και γενικότερα την αποτροπή της χρήσης των πληροφοριών για τον κοινωνικό έλεγχο της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής των πολιτών.
Ας εξετάσουμε προς ποια κατεύθυνση αναπτύσσονται οι νέες τεχνολογίες και ποιες νέες κοινωνικές ανάγκες δημιουργούνται ώστε με τον κατάλληλο συνδυασμό να εξυπηρετηθούν στο αστικό περιβάλλον οι ανάγκες των πολιτών.
Σύμφωνα με μελέτες (Institute for the Future.The Rockefeller foundation, 2010), αλλά και τις εκτιμήσεις των ανθρώπων της αγοράς πέντε τεχνολογίες θα σημαδέψουν τα επόμενα χρόνια.
1. η ευρυζωνική συνδεσιμότητα,
2. η υπολογιστική του σύννεφου (Cloud),
3. οι έξυπνες προσωπικές συσκευές,
4. οι εξελίξεις στις δημόσιες διεπαφές,
5. ανοικτές υποδομές δεδομένων.
Ταυτόχρονα στη σφαίρα των κοινωνικών διεργασιών παρατηρούνται οι παρακάτω τάσεις:
• Αιτήματα για δημοκρατική και ανοικτή διακυβέρνηση.
• Τμήμα δραστηριοτήτων που μέχρι τώρα ήταν στη σφαίρα του δημοσίου ενδιαφέροντος διεκδικείται από εθελοντικές πρωτοβουλίες πολιτών.
• Απαίτηση μείωσης της επιρροής μεσαζόντων στη σχέση παραγωγών προϊόντων ή υπηρεσιών και τελικών καταναλωτών.
• Πρόσβαση παντού και ψηφιακές υπηρεσίες για την μείωση της φυσικής παρουσίας στα γκισέ.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω οι τοπικοί κυβερνήτες και οι σχεδιαστές της πλατφόρμας της ψηφιακής πόλης πρέπει να απαντήσουν με τον κατάλληλο τρόπο σε προκλήσεις σαν τις παρακάτω:
Η πλατφόρμα ανάπτυξης της ψηφιακής πόλης πρέπει να στηρίζεται σε ανοικτά πρότυπα, με διαλειτουργικότητα των εφαρμογών, με ένα συνδυασμό έτοιμων κλειστών εφαρμογών αλλά και εφαρμογών ανοικτού λογισμικού, τροποποιήσιμου και επαναχρησιμοποιήσιμου, στηριγμένου σε συνεργατικές στρατηγικές σε πλαίσιο διαφάνειας και κοινωνικής ένταξης.
Ο όγκος των δεδομένων και η ποικιλία των τρόπων αξιοποίησης τους θα δώσει την δυνατότητα να εμφανισθούν διαφορετικά σχέδια, ανταγωνιστικά μεταξύ τους για το ποιες κατευθύνσεις πρέπει να πάρουν οι έξυπνες πόλεις. Το στοίχημα θα είναι ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς. Ανοικτά δίκτυα καινοτομίας, προληπτικός σχεδιασμός με ανασχεδιασμό των μοντέλων που δημιουργούν ψηφιακά χάσματα. Γι’ αυτό ο Δήμος Ηρακλείου σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το σύλλογο καθηγητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ίδρυσαν το Κέντρο Ελεύθερου Ανοικτού Λογισμικού για την προώθηση των ανοικτών προτύπων και του Ελευθ. Ανοικτού Λογισμικού.
Τα ανοικτά δεδομένα, το ανοικτό περιεχόμενο, η ανοικτή διακυβέρνηση δημιουργούν πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στο περιβάλλον της πόλης. Δημιουργούν επιχειρηματικότητα, διαφάνεια, συμμετοχή. Ο Δήμος Ηρακλείου ήδη δημοσιοποίησε την πύλη opendata, www.heraklionopencity.gr και υπάρχει σχέδιο ώστε το επόμενο διάστημα να εμπλουτίζεται και να στραφεί προς εικονοποίηση στην παρουσίαση των δεδομένων.
Τα big data επίσης δημιουργούν μια τεράστια ευκαιρία για διευκόλυνση του management ενός τόπου. Οι αισθητήρες μέτρησης, η συλλογή των δεδομένων και η δυνατότητα επεξεργασίας τους (για παράδειγμα ενεργειακά δεδομένα, περιβαλλοντικά, μετεωρολογικά, κυκλοφοριακά κά) αποτελούν συστατικά στοιχεία ενός «έξυπνου τόπου». Το Ηράκλειο συμμετέχει στο πρόγραμμα RERUM χρηματοδοτούμενο από το 7ο πλαίσιο που μελετά την ασφάλεια μεταφορά δεδομένων από μετρητές διάσπαρτους στην πόλη και την επεξεργασία τους.
Οι τάσεις στην ανάπτυξη διεπαφών που μειώνουν την ανάγκη γραπτού κειμένου και πληκτρολόγησης χρησιμοποιώντας χειρονομίες και φωνητικές εντολές, θα βοηθήσει τους ανθρώπους με μειωμένες ικανότητες να επικοινωνούν με την συσκευή και τις υπηρεσίες της.
Μια άλλη τάση που περιγράψαμε παραπάνω, η αύξηση του ρόλου των φορητών προσωπικών συσκευών υποδεικνύει την ανάγκη του σχεδιασμού ολοένα και περισσότερων εφαρμογών για το κινητό τηλέφωνο ή το tablet. Ήδη στην πόλη του Ηρακλείου το mobile app Heraklion guide είχε αναπτυχθεί με χρηματοδότηση από τον Οργανισμό Λιμένα Ηρακλείου και την διάθεση περιεχομένου από τον Δήμο Ηρακλείου, βρίσκεται σε ανάπτυξη app για virtual ξενάγηση στην πόλη που περιλαμβάνει 40 αξιοθέατα σε τρεις επιλεγμένες διαδρομές περιήγησης.
Και φυσικά υπάρχει η ανάγκη της βελτίωσης των ψηφιακών δεξιοτήτων των πολιτών για να μπορούν να συμμετάσχουν στην κοινωνία της πληροφορίας.
5.4 Ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών.Ο από τα κάτω σχεδιασμός
Βασικά στοιχεία της απαίτησης για δημοκρατικότερη διακυβέρνηση αλλά και συμμετοχικής προσέγγισης στην παροχή δημοσίων υπηρεσιών είναι:
Οι απαιτήσεις των πολιτών και των εθελοντικών οργανώσεων για συμμετοχή στη ζωή της πόλης δημιουργούν νέες υποχρεώσεις. Πολλά δεδομένα που μέχρι τώρα κατείχε και διαχειριζόταν ένας οργανισμός βγαίνουν στη δημόσια σφαίρα. Για παράδειγμα :
Σήμερα ένας πολίτης έχει την δυνατότητα να δηλώσει ένα πρόβλημα ή ένα παράπονο στη διαδικτυακή πύλη του Δήμου και η Δημοτική υπηρεσία να αναλαμβάνει την υποχρέωση να επιλύσει το πρόβλημα. Σκουπίδια σε ένα κοινόχρηστο χώρο ή ανάγκη επισκευών σε μια παιδική χαρά ή αισθητική υποβάθμιση ενός δημόσιου χώρου. Κλασικά, είναι μια υποχρέωση του Δήμου να επιλύσει τα προβλήματα. Όμως σήμερα έχουν δημιουργηθεί σε όλη την Ελλάδα πρωτοβουλίες πολιτών (Atenistas,Patrinistas, Minoistas κτλ) που εθελοντικά αναλαμβάνουν την επίλυση τέτοιων θεμάτων. Άρα δεν θα ήταν καλύτερα οι αναφορές προβλημάτων να μην εγκλωβίζονται στο πληροφοριακό σύστημα του Δήμου αλλά να δηλώνονται σε μια ανοικτή στη πρόσβαση πλατφόρμα όπου και οι δημοτικές υπηρεσίες αλλά και οι εθελοντικές οργανώσεις θα ενημερώνονται και θα σχεδιάζουν τις παρεμβάσεις τους ;
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η δήλωση προβλημάτων κοινωνικού χαρακτήρα. Στη σημερινή δύσκολη για πολλούς πολίτες οικονομική κατάσταση παρατηρούμε ότι εκτός των δημοσίων και δημοτικών υπηρεσιών δραστηριοποιούνται εθελοντικά ομάδες ή πρόσωπα προσφέροντας τρόφιμα, ρούχα ή χρήματα για την ανακούφιση των αδυνάτων. Άρα μια πλατφόρμα ανοικτή στη πρόσβαση με τις ανάλογες πρόνοιες για προστασία των προσωπικών δεδομένων για την διαχείριση δημοσιοποίησης κοινωνικών προβλημάτων και επίλυσης τους από όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς δεν θα ήταν καλύτερα από ένα κλειστό σύστημα κάθε μεμονωμένου οργανισμού ;
Τέτοιες εφαρμογές που θέτουν στο επίκεντρό τους την δραστηριοποίηση των πολιτών έχουν αρχίσει να εμφανίζονται στην Ελλάδα, όπως οι εφαρμογές eAsti (του Δήμου Γλυφάδας), city of errors, βελτιώνω την πόλη μου (του εργαστηρίου Urenio του ΑΠΘ), η πλατφόρμα OpenKorinthos, η πλατφόρμα ΣυνΑθηνά του Δήμου Αθηναίων, η πλατφόρμα Human Grid του TEDxAthens κά.
Βασικό στοιχείο επίσης των δράσεων «Ηράκλειο : Έξυπνη πόλη» είναι η όσμωση με την κοινωνία των πολιτών για την αξιοποίηση των ιδεών και προτάσεων των τεχνολογικά προχωρημένων συλλογικοτήτων.
Το Μαθητικό Φεστιβάλ ψηφιακής δημιουργίας, το φεστιβάλ commonFest οι ομάδες opencoffee και TEDxHeraklion κά συμβάλλουν με τις δράσεις τους στη δημιουργία smart περιβάλλοντος στη πόλη. Το επόμενο διάστημα θα αναπτυχθεί δράση crowdsοurcing για την από τα κάτω συνεισφορά ιδεών και προτάσεων των πολιτών για την ανάπτυξη εφαρμογών για φορητές συσκευές. Ήδη στη Θεσσαλονίκη έχει προκηρυχτεί διαγωνισμός με θέμα «Εφαρμογές για τη Θεσσαλονίκη: APPS4Thessaloniki».
Μοχιανάκης Κωστής
citybranding.gr