Γιατί λέμε ψέματα την 1η Απριλίου;

Ιστορία – προέλευση

Το πρωταπριλιάτικο ψέμα , έχει τις ρίζες του στον 15ο αιώνα και που τελικά επικράτησε τις μέρες μας και έχει γίνει πλέον έθιμο.  Το πρωταπριλιάτικο ψέμα ξεκίνησε αρχικά από την Γαλλία, στην οποία για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα η πρώτη του Απρίλη είχε καθιερωθεί ως πρωτοχρονιά.

Έτσι ενώ όλη η άλλη Ευρώπη την πρωτοχρονιά την γιόρταζε την 1 Ιανουαρίου, οι Γάλλοι, ήταν οι μοναδικοί που ξεχώριζαν, και την γιόρταζαν την 1 Απρίλη. Όταν το 1564 ο βασιλιάς Κάρολος θ’ αποφάσιζε να το αλλάξει, καθιερώνοντας ως πρώτη του έτους την 1 Ιανουαρίου, συνάντησε έντονες αντιδράσεις από ορισμένους ένθερμους οπαδούς του εθίμου, οι οποίοι επέμεναν σε πείσμα όλων των άλλων να γιορτάζουν σαν πρωτοχρονιά την Πρωταπριλιά. Οι άλλοι που δέχτηκαν την αλλαγή πείραζαν τους «παραδοσιακούς» με κάλπικα πρωτοχρονιάτικα δώρα και πιπεράτα ψέματα.

Άλλη εκδοχή είναι η εξής: Οι Γάλλοι πάλι ονόμαζαν το πρωταπριλιάτικο ψέμα «ψάρι του Απρίλη» και η εξήγηση είναι, ότι οι Κέλτες λόγω του καλού καιρού άρχιζαν το ψάρεμα την πρώτη Απριλίου. Όμως συχνά η φτωχή ψαριά διέψευδε τις ικανότητες τους, και οι ψαράδες γύριζαν στα σπίτια τους μ’ άδεια τα χέρια, αλλά με την φαντασία να οργιάζει και να διηγούνται πολλά ψεύτικα συμβάντα κατά τις ημέρες που ψάρευαν.

Για κάποιους πάλι, οι πρωταπριλιάτικες φάρσες οφείλουν την ύπαρξή τους στη γιορτή της «Kοροϊδίας και του Ξεγελάσματος» της ρωμαϊκής Θεάς «Bένους Aπρίλις», δηλαδή της Aπριλίου Aφροδίτης, που έδινε το έναυσμα για απελευθέρωση του πνεύματος ταυτόχρονα με την οργιώδη απελευθέρωση της φύσης…

Το ψέμα (της πρωταπριλιάς) στην Ελλάδα 

Στην Ελλάδα διαφοροποιήθηκε το έθιμο και πήρε την γνωστή ελληνική χροιά . Η βασική ιδέα βέβαια παρέμεινε ίδια. Λέμε αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Σε κάποιες περιοχές της πατρίδας μας, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του.Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο και πιθανότατα αν είναι παντρεμένος θα χήρεψει γρήγορα. Στη Θράκη το βρόχινο νερό της Πρωταπριλιάς θεωρείται θεραπευτικό και γι’ αυτό το μαζεύουν σε μπουκάλι και πίνει απ’ αυτό ο άρρωστος.

Στην Κομοτηνή, την παλιά Γκιουμουλτζίνα, λέγανε πως την πρωταπριλιά το είχαν σε καλό να γελούν, «για να γίνουν τα κουκούλια τους»,όταν, βέβαια, είχαν σηροτροφία (εκτροφή μεταξοσκωλήκων). Στην Τζαντώ της Ανατολικής Θράκης, είχανε, λέει, σε καλό να γελάσουν τον άλλον, για να κάνουν τα δέντρα καρπό Μα κείνος που ξεγελιόταν το είχε σε κακό όλο το χρόνο θα ήτανε γελασμένος, κι αν ήταν παντρεμένος, θα χήρευέ. Στην Άνδρο, πάλι, λένε ψέματα την 1η του Μάρτη κι όχι την Πρωταπριλιά.

Διάσημα ψέματα 

«Δηλητηριώδη» γκάφα έκαναν οι συντάκτες του Γαλλικού Πρακτορείου Eιδήσεων, όταν το 1995 μετέδωσαν σε ολόκληρο τον κόσμο την πρωταπριλιάτικη φάρσα του ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού. Σύμφωνα με το δελτίο Tύπου του υπουργείου, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τον τάφο του Σωκράτη σε τοποθεσία κοντά στην Aκρόπολη. Mέσα στον τάφο υποτίθεται ότι βρέθηκε βάζο που περιείχε ίχνη κώνειου, καθώς και ένα κομμάτι δέρματος χρονολογούμενο από το 400 π.X.

HΠA: Yποψήφιος ξανά ο Nίξον το 1992!

NEA YOPKH: Mηχανή του Eντισον κάνει το χώμα… τροφή …1878. Eναν χρόνο μετά την ανακάλυψη του φωνογράφου από τον Tόμας Eντισον η εφημερίδα «Graphic» της Nέας Yόρκης ανακοινώνει πανηγυρικά πως ο εφευρέτης «έκανε και πάλι το θαύμα του»! «Mια μηχανή που μετατρέπει το χώμα σε δημητριακά και το νερό σε κρασί με μία μόνο κίνηση. Tο πρόβλημα της παγκόσμιας πείνας λύθηκε», γράφει η είδηση, την οποία αναπαράγουν έντυπα σε ολόκληρη την Aμερική, «ευλογώντας» τον Eντισον για την πολύτιμη προσφορά του στην ανθρωπότητα. H απογοήτευση αλλά και η ντροπή των συντηρητικών εφημερίδων που είχαν αφιερώσει εκτενείς εγκωμιαστικές στήλες στη νέα «εφεύρεση» είναι μεγάλη, όταν διαπιστώνουν πως δεν επρόκειτο παρά για ένα πρωταπριλιάτικο ψέμα της «Graphic»…

ΓEPMANIA: Eφεύρεση για ιπτάμενους ανθρώπους . Tην Πρωταπριλιά του 1934 η γερμανική εφημερίδα «Berliner Illustrirte Zeitung» δημοσίευσε ρεπορτάζ για μια θαυματουργή νέα εφεύρεση η οποία έδινε τη δυνατότητα στον άνθρωπο να πετάξει χρησιμοποιώντας μόνο τη δύναμη των πνευμόνων του. Tο μόνο που θα έπρεπε να κάνει όποιος ήθελε να πετάξει ήταν να φυσήξει σε ένα τοποθετημένο στο στήθος του κουτί και να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό που θα του επέτρεπε να σηκωθεί στον αέρα. Tο σετ συμπληρωνόταν από ένα ζευγάρι πέδιλα του σκι τα οποία υποτίθεται ότι χρησίμευαν για ασφαλή προσγείωση. Tο ρεπορτάζ συνοδευόταν από σχετική φωτογραφία που έκανε τον γύρο του κόσμου μέσω των διεθνών πρακτορείων.

EΛBETIA: Μακαρονόδεντρα με πλούσια σοδειά . Oι Iταλοί μπορεί να θεωρούνται οι βασιλιάδες των ζυμαρικών αλλά τα… μακαρονόδεντρα φύτρωσαν στην Eλβετία. Tην 1η Aπριλίου 1957 η έγκυρη ειδησεογραφική εκπομπή του BBC «Πανόραμα» παρουσίασε ρεπορτάζ το οποίο έδειχνε Eλβετούς αγρότες να μαζεύουν από τα δέντρα τη σοδειά του σπαγγέτι. O ρεπόρτερ ανέφερε ότι χάρη στον ήπιο χειμώνα και την εξαφάνιση της σιταρόψειρας η σοδειά των Eλβετών ήταν καλύτερη από ποτέ. O σταθμός έλαβε χιλιάδες τηλεφωνήματα απορημένων τηλεθεατών που ζητούσαν πληροφορίες για το πώς θα καλλιεργήσουν σπαγγέτι. H διπλωματική απάντηση του BBC ήταν «να βάλετε το μακαρόνι σε ένα κουτί τοματοπολτέ και να ελπίζετε για το καλύτερο».

ΣOYHΔIA: Eγχρωμη TV μόνο με μία κάλτσα! Tο 1962 η έγχρωμη τηλεόραση αποτελούσε «όνειρο θερινής νυκτός» για τη Σουηδία. O μοναδικός τηλεοπτικός σταθμός της αποφάσισε να την κάνει και πρωταπριλιάτικο αστείο. Tο μεσημέρι της 1ης Aπριλίου, το δελτίο ειδήσεων ξεκινά και στις οθόνες των τηλεθεατών εμφανίζεται ο τεχνικός του καναλιού Kjell Stensson. Tο κοινό, καθηλωμένο στους δέκτες του, περιμένει να ακούσει. Eκείνος τους ενημερώνει πως χάρη στην ανάπτυξη της τεχνολογίας μπορούν πλέον να βλέπουν τα αγαπημένα τους προγράμματα λουσμένα με τα πιο ζωηρά χρώματα. «Tο μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να τοποθετήσετε μια νάιλον κάλτσα στην οθόνη της τηλεόρασής σας», λέει ο Stensson, σπεύδοντας, μάλιστα, να αναπαραστήσει το εγχείρημα σε απευθείας σύνδεση.

TIMES ΛONΔINOY: Διελύθη το Bέλγιο . Tον γεωγραφικό χάρτη της Eυρώπης επιχείρησαν να αλλάξουν οι «Times» του Λονδίνου, αναστατώνοντας για μια ημέρα τους κατοίκους μιας ολόκληρης χώρας. Tην Πρωταπριλιά του 1992 η εφημερίδα δημοσίευσε θέμα για τις διαπραγματεύσεις που θα οδηγούσαν στη διάλυση του Bελγίου. Oι γαλλόφωνες περιοχές θα ενώνονταν με τη Γαλλία, ενώ η Oλλανδία θα προσαρτούσε τις υπόλοιπες. Στο κύριο άρθρο της εφημερίδας, μάλιστα, έγινε το εξής καυστικό σχόλιο: «Tο αγαπημένο ανέκδοτο ονομάστε πέντε διάσημους Bέλγους θα πάψει να έχει πλάκα». Aκόμα και ο τότε υπουργός Eξωτερικών της Mεγάλης Bρετανίας πίστεψε το αστείο και λίγο έλειψε να δώσει τηλεοπτική συνέντευξη για να σχολιάσει το γεγονός.

HΠA: Ουρά για… σεντούκι με χρυσά νομίσματα . Tο 1998, εκατοντάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στο λιμάνι της Bαλτιμόρης ελπίζοντας να αποκτήσουν ένα παλιό χρυσό νόμισμα και έπεσαν θύματα της φάρσας τοπικού ραδιοσταθμού. Oι παρουσιαστές ανακοίνωσαν ότι στο κατάστρωμα του παλιού ιστιοπλοϊκού «Constellation», το οποίο ήταν αγκυροβολημένο για χρόνια στο λιμάνι, βρέθηκε ένα σεντούκι με χρυσά νομίσματα. H Eπιτροπή Aποκατάστασης του «Constellation» είχε αποφασίσει να μοιράσει τα νομίσματα στους κατοίκους της πόλης τηρώντας αυστηρή σειρά προτεραιότητας. Aποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί μια άνευ προηγουμένου ουρά από πολίτες που περίμεναν υπομονετικά. Kανένας από αυτούς δεν ήξερε ότι η Eπιτροπή Aποκατάστασης του «Constellation» είχε καταργηθεί 20 χρόνια πριν…

BIG BEN: «Πούλησαν» τους δείκτες . Tο Big Ben είναι το διασημότερο ρολόι του κόσμου και για τον λόγο αυτό θα πρέπει να δείχνει με ακρίβεια την ώρα. Aυτό ισχυρίστηκε το βρετανικό δίκτυο BBC όταν, το 1980, ανακοίνωσε πως το ιστορικό ρολόι θα λειτουργούσε πλέον με ψηφιακό μηχανισμό. Mάλιστα το ιαπωνικό BBC, μεταδίδοντας την είδηση, ανέφερε ότι οι δείκτες του ρολογιού θα πωλούνταν στους τέσσερις πρώτους ακροατές που θα επικοινωνούσαν με τον σταθμό και οι προσφορές που δέχτηκε «έσπασαν τα ταμεία»…

ΡΩΣΙΑ: Η Βαρσοβία αναστήθηκε . Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο Itar-Tass, η ρωσική Δούμα διαβουλεύτηκε το 1996 προκειμένου να αποφασίσει αν θα θέσει ξανά σε ισχύ το σύμφωνο της Bαρσοβίας. H είδηση -που δεν αποτελούσε παρά μια πρωταπριλιάτικη δημοσιογραφική «σκανταλιά»- μεταδόθηκε με αστραπιαίους ρυθμούς στην Tσεχία και τη Bουλγαρία προκαλώντας έντονες αντιδράσεις. Λίγες ώρες αργότερα το Itar-Tass αποκάλυψε ότι επρόκειτο για φάρσα.

AΓΓΛIA: Χάθηκε η… βαρύτητα .Tο 1976 ο Bρετανός αστρονόμος Patrick Moore ανακοίνωσε στο ραδιόφωνο του BBC ότι στις 09.47 εκείνης της ημέρας θα συνέβαινε ένα γεγονός το οποίο κάθε άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να ζήσει μόνο μια φορά στη ζωή του. O πλανήτης Πλούτωνας θα διερχόταν δίπλα από τον Kρόνο, προκαλώντας μια στιγμιαία ευθυγράμμιση της βαρύτητας. O Moore είπε στους ακροατές πως αν χοροπηδούσαν στον αέρα στις 22.47 ακριβώς θα αιωρούνταν για μερικά δευτερόλεπτα. Tο BBC δέχτηκε στη συνέχεια εκατοντάδες τηλεφωνήματα από ακροατές οι οποίοι παραδέχονταν ενθουσιασμένοι ότι βίωσαν στ αλήθεια τη μοναδική εμπειρία!

Πυρηνικά στο Ιράκ. Λάθος ώρα για να αστειευτεί διάλεξε την 1η Aπριλίου 2003 ο πρέσβης του Iράκ στη Pωσία. Kατά τη διάρκεια συνέντευξης Tύπου στη Mόσχα και ενώ οι αμερικανικές δυνάμεις προέλαυναν στο ιρακινό έδαφος, ο Aμπάς Kαλάφ Kουνφούτ διάβασε ένα έκτακτο ανακοινωθέν του Pόιτερς το οποίο έλεγε: «Oι Aμερικανοί έριξαν κατά λάθος πυρηνικό πύραυλο σε Bρετανικές δυνάμεις προκαλώντας τον θάνατο επτά στρατιωτών». Oι πάντες πάγωσαν, αλλά η έκπληξή τους έγινε μεγαλύτερη όταν άκουσαν τον πρέσβη να φωνάζει: «Πρωταπριλιά!». Hταν η τελευταία συνέντευξη του πρέσβη, αφού λίγες μέρες μετά το καθεστώς του Σαντάμ κατέρρευσε.

ΣYNTEΛEIA: Θα πέσει ο ουρανός στο κεφάλι μας . Στις 31 Mαρτίου 1940 το Iνστιτούτο Φράνκλιν στις HΠA ανακοίνωσε ότι την επόμενη μέρα θα ερχόταν το τέλος του κόσμου και ένας τοπικός ραδιοσταθμός μετέδωσε την είδηση ως εξής: «Oι χειρότεροι φόβοι σας ότι έρχεται το τέλος του κόσμου επιβεβαιώνονται από τους αστρονόμους του Iνστιτούτου Φράνκλιν. Oι επιστήμονες προβλέπουν ότι το τέλος έρχεται αύριο στις 3 το απόγευμα. Δεν είναι πρωταπριλιάτικο αστείο». O πανικός ήταν τόσο μεγάλος, ώστε οι αρχές δεν προλάβαιναν να απαντούν στα απελπισμένα τηλέφωνα των πολιτών. Tο θέμα έληξε με την αποκάλυψη ότι η φάρσα ήταν έργο του υπεύθυνου Tύπου του Iνστιτούτου, ο οποίος ήθελε να διαφημίσει ομιλία με θέμα «Πώς θα τελειώσει ο κόσμος;» προγραμματισμένη για την 1η Aπριλίου.

Independent: Bρέθηκε το χωριό του Aστερίξ . Tο μαγικό φίλτρο της έμπνευσης φαίνεται ότι ήπιαν οι συντάκτες του «Independent» οι οποίοι το 1993 δημοσίευσαν ρεπορτάζ για την ανακάλυψη του χωριού του Aστερίξ από επιστήμονες της Oξφόρδης και του Mπρεστ. Tο χωριό υποτίθεται ότι ανακαλύφθηκε ακριβώς στην περιοχή που το τοποθετούσαν οι ιστορίες του Pενέ Γκοσινί. Oι ανασκαφές έβγαλαν στην επιφάνεια νομίσματα τα οποία απεικόνιζαν αγριογούρουνα καθώς και πολλά μενίρ, ενώ δεν ανακαλύφθηκε ούτε ίχνος ρωμαϊκής εισβολής.

Η Πρωταπριλιά στις ελληνικές εφημερίδες 

Το έθιμο της Πρωταπριλιάς στις εφημερίδες, ανεξαρτήτως του πότε άρχισε και από πού, φαίνεται να φθίνει τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Η τήρηση της Πρωταπριλιάς στις εφημερίδες είναι ταυτόσημη με την ύπαρξη του ελληνικού Τύπου, μια και συναντάμε πολλά τέτοια «ψέματα» στα έντυπα όλων των εποχών.

Την άνοιξη του 1920 οι βενιζελικές εφημερίδες έκαναν πλάκα στην αντιπολίτευση δημοσιεύοντας σχόλια που την παρουσίαζαν σαν απογοητευμένη και απελπισμένη, κάνοντας την επόμενη ημέρα την «Καθημερινή» να σχολιάζει μέχρι και τη δική της πλάκα, που έλεγε ότι ο Βενιζέλος θα ιδρύσει υπουργείο για τη διενέργεια εκλογών: «Αι εφημερίδες της κυβερνήσεως εδημοσίευσαν χθες πρώτην Απριλίου διάφορα φαιδρολογήματα εις βάρος της Αντιπολιτεύσεως. Αλλη ότι “εορτάζει”, άλλη ότι “δέχεται επισκέψεις” και λοιπά. (…) Είναι τρομακτικόν, τη αληθεία, να θέτη κανείς δηλώσεις τοσαύτης πολιτικής χρηστότητας εις το στόμα ενός πολιτικού αρχηγού, προκειμένου να εορτάσει ένα φαιδρό έθιμον».

Το έθιμο γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση μετά το 1974, όταν υπήρχε πλέον άπλετη ελευθερία στον Τύπο, ο οποίος είχε ξεμπερδέψει και με τη βασιλεία, που ήταν από τη βάση της ένας θεσμός λογοκρισίας. Κάτι ήξερε άλλωστε γι’ αυτό ο ηγέτης της Αριστεράς, Πασαλίδης, όταν την Πρωταπριλιά του 1967 απαντούσε με τον ίδιο τρόπο στο χιούμορ των δημοσιογράφων που τον ρωτούσαν αν είχε ζητήσει από τον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο εντολή σχηματισμού κυβέρνησης της… ΕΔΑ: «Δεν εζήτησα από τον βασιλιά την εντολήν. Θα το έπαιρνε για πρωταπριλιάτικον αστείον».

Το 1982 η «Καθημερινή» δημοσίευσε ένα ενδιαφέρον ψέμα όταν «αποκάλυπτε» φιλοβασιλική γιάφκα μέσα στην τότε ΕΡΤ 1: «Ομολόγησαν ότι ανήκαν σε αντικαθεστωτική οργάνωση και ότι ασκούσαν φιλοβασιλική προπαγάνδα οι δύο γυναίκες υπάλληλοι της ΕΡΤ που είχαν τεθεί εκτός υπηρεσίας από την περασμένη Τρίτη λόγω μεταδόσεως του δημοτικού τραγουδιού “Γρίβα μ’ σε θέλει ο βασιλιάς”. Αυτό ανακοίνωσε χθες σε ειδική συνάντησή του με τους δημοσιογράφους ο υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου Σάκης Πεπονής, ο οποίος πρόσθεσε ότι, εκτός των δύο υπαλλήλων που ομολόγησαν ήδη τη συμμετοχή τους στην παράνομη οργάνωση, υπάρχουν και άλλοι οκτώ υπάλληλοι της ΕΡΤ 1, εναντίον των οποίων έχουν προκύψει υποψίες και ανακρίνονται συνεχώς».

Την ίδια χρονιά ο «Μικροπολιτικός» στα «Νέα» ανέφερε ότι ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής θα έγραφε βιβλίο για τον εαυτό του, το οποίο θα προλόγιζε ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου:«Tην επιμέλεια του βιβλίου, που πέρα από το πολιτικό ενδιαφέρον θα αναφέρεται και σε πολλές άγνωστες λεπτομέρειες από την καθημερινή ζωή του Προέδρου, όπως την αδυναμία του σε μερικά πρόσωπα (π.χ. Θόδωρος) ή σε μερικά πράγματα (γκολφ, σπανακόπιτες κ.λπ.) έκανε και… συνεχίζει (μια και στο αρχικό κείμενο όλο και κάτι προστίθεται κάθε τόσο) ο Πέτρος Μολυβιάτης. Το ενδιαφέρον δεν βρίσκεται μόνο στο περιεχόμενο του βιβλίου, αλλά και στον πρόλογό του. Γιατί θα τον γράψει – εκτός απροόπτου – ο Ανδρέας Παπανδρέου!Η πρώτη κρούση έγινε πριν δύο μήνες περίπου, όταν το κείμενο καθαρογράφτηκε, αλλά η “κατ’ αρχήν συμφωνία” έκλεισε κατά την προχθεσινή δίωρη συνάντηση Προέδρου και Πρωθυπουργού. Οπως ακούστηκε, ο Ανδρέας δέχτηκε, εφ’ όσον όλα πάνε καλά και ο Κων. Καραμανλής ξαναβάλει υποψηφιότητα σαν Πρόεδρος το ’85. Θ’ αποτελεί άλλωστε το γεγονός  και μια έμπρακτη απόδειξη ότι το ΠΑΣΟΚ θα ψηφίσει Καραμανλή για Πρόεδρο…».

Το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’80, ο απατεώνας τραπεζίτης Κοσκωτάς πρωταγωνιστούσε συχνά στις ειδήσεις αυτής της ημέρας. Εκείνη την περίοδο ο Κοσκωτάς είχε αγοράσει τα πάντα, εκτός από τις εφημερίδες που γραφόταν την πρωταπριλιά ότι  αγόρασε. Δηλαδή τον «Ριζοσπάστη» κατά τη «Βραδυνή», τον «Δημοκρατικό Λόγο» κατά τον «Ελεύθερο Τύπο» και το «Ποντίκι».

Πιο κοντά στην αλήθεια είχε βρεθεί η «Ελεύθερη Ωρα», που είχε γράψει ότι ο Κοσκωτάς είχε πτωχεύσει, κάτι που έγινε λίγα χρόνια μετά. Την ίδια χρονιά η «Αυριανή» έγραφε για τον αφορισμό του Τρίτση από την Ιερά Σύνοδο, η «Ελευθεροτυπία» βούλιαζε το «Σισμίκ» στην Τένεδο, η «Πρώτη» το έφερνε στο Τουρκολίμανο, ενώ για τη «Μεσημβρινή» η κυβέρνηση έβγαζε – επιτέλους – τη χώρα μας από το ΝΑΤΟ.

Το 1987 είχαμε ένα περιστατικό στην κρατική τηλεόραση που θυμίζει τη φετινή ιστορία με τη φραπελιά της Δρούζα. Τότε, στην εκπομπή «Κυριακάτικα», που  παρουσίαζε η Ελενα Ακρίτα, παρουσιάστηκε ένας τύπος ο οποίος έλεγε ότι είχε ανακαλύψει ένα φάρμακο το οποίο θεράπευε τα πάντα – και φυσικά και τον καρκίνο. Οπως είναι κατανοητό, προκλήθηκε σάλος που οδήγησε τους υπεύθυνους της εκπομπής να ζητήσουν συγγνώμη για τον πανικό που προκάλεσαν. Την ίδια ημέρα η Γενική Γραμματεία Τύπου είχε αναγκαστεί να εκδώσει ανακοίνωση για να διαψεύσει ένα χαρτί που είχε φτάσει σε όλες τις εφημερίδες, το οποίο έλεγε ότι ο Παπανδρέου σε συνάντησή του με τον Σαρτζετάκη είχε ζητήσει από τον τελευταίο τη διενέργεια εκλογών.

Το 1988 η «Ελεύθερη Ωρα»… δολοφονούσε τον εκδότη της με 32 σφαίρες σε  μακάβριο πρωτοσέλιδό της, αλλά δεν φανταζόταν ότι μερικά χρόνια μετά ο Γρηγόρης Μιχαλόπουλος θα περνούσε για μεγάλο διάστημα την πόρτα της φυλακής.

Ψέματα και Ελληνικό Λεξικό 

1. Ψευδής = Αυτός που δεν αληθεύει , δεν ανταποκρίνεται στην αντικειμενική πραγματικότητα
2. Ψευτοδίλημμα = Το πλαστό , ψεύτικο δίλημμα , αυτό που δεν υφίσταται στην πραγματικότητα .
3. Ψευδοεπιστημονικός = Αυτός που παρουσιάζεται επιφανειακά ως επιστημονικός ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι
4. Ψευδοκράτος = Κράτος νομικά ανύπαρκτο και χωρίς αναγνώριση από διεθνείς οργανισμούς
5. Ψευδολόγημα = Λόγος που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα , ψέμα .
6. Ψευδολογία = Το να λέει κανέις ψέματα συνειδητά
7. Ψευδομάρτυρας (ψευδορκία – επιορκία) = Μάρτυρας δίκης που καταθέτει συνειδητά ψευδή στοιχεία .
8. Φάρσα = Είναι κωμικό θεατρικό έργο που χαρακτηρίζεται από τη γρήγορη εναλλαγή απρόοπτων κωμικών παρεξηγήσεων . Το να ξεγελάσει κάποιος σκόπιμα κάποιον με σκοπό να προκαλέσει με παιγνιώδη διάθεση το γέλιο των άλλων .
9. Ψέμα = είναι μια πρόταση που λέγεται από κάποιον με σκοπό να πείσει το κοινό του ότι είναι αληθής, ενώ ο ίδιος συνειδητά γνωρίζει (ή πιστεύει) ότι η πρόταση είναι αναληθής. (Εάν ο ίδιος ο υποστηρικτής της πρότασης την πιστεύει για αληθή ενώ δεν είναι, έχουμε να κάνουμε με πλάνη και όχι με ψέμα)

Ψέμα και ορθογραφία . 

Η σωστή ορθογραφία είναι ψέμα, δηλαδή με ένα ‘μ’. Καθώς η λέξη προέρχεται από την αρχαιοελληνική ψεύσμα, με αποβολή του ‘σ’ και απλοποίηση του ‘ψεύμα’ σε ‘ψέμα’ (όπως ρεύμα-ρέμα). (περισσότερα)

Διάσημοι ψεύτες 

1. Πινόκιο . Ο Πινόκιο είναι ο κεντρικός ήρωας του ομώνυμου ιταλικού παραμυθιού, μια ξύλινη κούκλα που έφτιαξε ο Τζεπέτο για να του κάνει παρέα στη μοναχική ζωή του. Μια καλή νεράϊδα λυπήθηκε τον Τζεπέτο, έδωσε ζωή στην κούκλα και έτσι ο Πινόκιο έγινε πραγματικό αγόρι. Χαρακτηριστικό του παραμυθιού είναι πως κάθε φορά που ο Πινόκιο έλεγε ψέματα, μεγάλωνε η μύτη του. Το παραμύθι γράφτηκε από τον Κάρλο Κολόντι που γεννήθηκε στην Φλωρεντία το 1826. Το πρωτότυπο γράφτηκε το 1883 και δεν πρόκειται για μια “παιδική” ιστορία. Είναι έργο βαθιά ειρωνικό και για αυτό ο Ιταλός φιλόσοφος Μπενεντέτο Κρότσε επέμενε πως πρέπει να το διαβάσει όποιος θέλει να θεωρεί τον εαυτό του καλλιεργημένο άνθρωπο.

Ψέματα και Υγεία . 

1. Σύνδρομο του Μινχάουζεν . Πρόκειται για διαταραχή της προσωπικότητας.
Στην προσπάθειά του να τραβήξει την προσοχή των γιατρών, ο ασθενής εφευρίσκει διάφορες σωματικές ενοχλήσεις. Σε πιο προχωρημένα στάδια της νόσου τις προξενεί ο ίδιος. Κοιλιακοί πόνοι, ναυτία και ίλιγγοι είναι τα συνήθη συμπτώματα. Σκοπός των ανθρώπων που πάσχουν απ’ αυτό το σύνδρομο είναι να φαίνονται πάντα άρρωστοι, εξασφαλίζοντας μ’ αυτό τον τρόπο τη συνταγογράφηση κλινικών εξετάσεων και φαρμακολογικών θεραπειών. Αν έρθουν αντιμέτωποι με την αλήθεια δεν την αποδέχονται και απευθύνονται σε άλλες υγειονομικές μονάδες.
Το όνομα προέρχεται από το βαρόνο Μινχάουζεν, πρωταγωνιστή του πασίγνωστου βιβλίου του Ροδόλφου Ράσπε, του 1785. Αφότου επέστρεψε από το Ρωσοτουρκικό Πόλεμο (1768-1774), άρχισε να διηγείται φανταστικά κατορθώματα.
Ο γιατρός έρχεται συχνά αντιμέτωπος μ’ ένα ασυνάρτητο και απίθανο ιστορικό του ασθενούς, το οποίο αποτελείται από σοβαρά συμπτώματα ασύνδετα μεταξύ τους, τα οποία δεν αποδίδονται σε καμιά αιτία. Οι ίδιες οι κλινικές εξετάσεις μπορεί να έχουν παραποιηθεί από τον ασθενή, ο οποίος θέλει να προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερη σύγχυση σχετικά με την “αρρώστια” του.
Υπάρχει επίσης το λεγόμενο “σύνδρομο του Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου”, που πλήττει τους γονείς, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία των παιδιών. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις ένας γονιός φαινομενικά στοργικός αλλάζει γιατρούς και νοσοκομεία για να γιατρέψει ένα μονίμως άρρωστο παιδί, το ασυνάρτητο ιατρικό ιστορικό του οποίου οφείλεται στον ίδιο τον ενήλικο με την άλογη χορήγηση φαρμάκων ή την παραποίηση των κλινικών εξετάσεων.

Ψέματα και internet . 

1. Phishing . Η λέξη Phishing είναι παραλλαγή της λέξης Fishing (ψάρεμα) . Με τον όρο Phishing εννοούμε την νέα μέθοδο που χρησιμοποιούν ορισμένοι απατεώνες στέλνοντας “ψεύτικα” email από δήθεν αξιόπιστους φορείς (πχ Τράπεζα , microsoft κλπ) σε ανυποψίαστους χρήστες προσπαθώντας να τους αποσπάσουν χρήσιμες πληροφορίες όπως πχ στοιχεία πιστωτικών καρτών , κωδικούς και άλλα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα . Ο χρήστης διαβάζοντας ότι το email ήρθε από την δήθεν γνωστή εταιρεία ή φορέα …. απαντά και ακολουθεί τις προτροπές που ακολουθούν το μήνυμα που παρέλαβε … στέλνοντας όμως τις πληροφορίες στα χέρια των απατεώνων που έστειλαν αυτό το “ψευδό – παραπλανητικό” email . Αρα προσέχουμε και επιβεβαιώνουμε και με άλλους τρόπους (πχ τηλεφωνικά) την πρόθεση της δήθεν εταιρείας που μας ζητά ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα . (περισσότερα)
2. HOAX VIRUSES / chain letters . Οι Ιοί “του μυαλού” , οι Ιοί φάρσες . Δεν καταστρέφουν τίποτα (μόνοι τους) δεν αναμεταδίδονται μόνοι τους , όλα τα κάνει το μυαλό μας και το πληκτρολόγιο μας. Αρχίζει κάποιος στέλνει ένα email σε καμιά 50αρια άτομα φίλους του με το μήνυμα “σώστε τα σπουργίτια από την μόλυνση στείλτε αυτό το μήνυμα στους φίλους σας” ή “επικίνδυνος ιός θα ενεργοποιηθεί την τάδε του μήνα δείτε εάν τον έχετε στον Η/Υ σας , ο ιός λέγετε palamuti.exe” και αρχίζουν μετά τα πληκτρολόγια να παίρνουν φωτιά και τα email χιλιάδες να ταξιδεύουν στο διαδίκτυο οι πιο άτυχοι ίσως ανακαλύψουν ότι έχουν τον ιό στον Η/Υ τους που με δάκρυα στα μάτια από την χαρά για την έγκαιρη ανακάλυψη θα σβήσουν το μισητό αρχείο που ΙΣΩΣ να ήταν ένα συμπαθέστατο και χρήσιμο αρχείο ΦΟΝΙΑΑ. (τα chain letters είναι email που μας παρακινούν να τα προωθήσουμε σε όσους φίλους μπορούμε για να επιτευχθεί ο σκοπός Χ (π.χ να σωθεί ένα παιδί) ) (περισσότερα)

Asxetoπαίδεια και ψέματα .

o Τάδε έφη !!

1. EDWARD R. FRIEDLANDER . Αποτελεί αναμφισβήτητο γεγονός ότι οι άνθρωποι αρέσκονται να πιστεύουν σε όσα ψέματα τούς παρουσιάζουν ως διανοητικά και πολιτιστικά ανώτερους από τους άλλους.
2. Jacques Arenes .Το ψέμα αποτελεί το όπλο των αδυνάτων.
3. MARK TWAIN .Yπάρχουν ψέματα, μεγάλα ψέματα και στατιστικές
4. Α.ΚΑΜΥ .Ελεύθερος είναι εκείνος που μπορεί να ζει χωρίς να λέει ψέματα.
5. Ανατόλ Φρανς .Χωρίς ψέματα , η ανθρωπότητα θα καταστρεφόταν από απελπισία και πλήξη .
6. Β.ΓΚΖΕΓΚΟΡΤΣΙΚ .Οι δυο αλήθειες που μισούν η μία την άλλη είναι ικανοί να γεννήσουν χίλιες είδους ψέματα.
7. Βλαντιμίρ Ιλιτς Λένιν .Ένα ψέμα που επαναλαμβάνεται πολλές φορές γίνεται η αλήθεια .
8. Γ.ΜΠΡΑΚΟΥΕ . Η αλήθεια υπάρχει. Το ψέμα πρέπει να εφευρεθεί.
9. Γ.ΤΡΟΕΠΟΛΣΚΙ .Και το ψέμα μερικές φορές είναι ιερό σαν την αλήθεια: όταν η μητέρα τραγουδάει ένα χαρούμενο τραγούδι και χαμογελάει στο παιδί της που έχει ανίατη αρρώστια.
10. Γιόγκι Μπέρα . Τα μισά ψέματα που λένε για μένα δεν είναι αλήθεια .
11. Ζαν Ροστάντ . Στην πολιτική επιτίθενται στα χθεσινά ψέματα μόνο για να κολακεύσουν τα σημερινά.
12. Ι.ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ . Το ψέμα τρώγεται καλομαγειρεμένο, η αλήθεια ωμή .
13. Καρλ Κράους (αυστριακός συγγραφέας) . «Αν ο ρεπόρτερ έχει σκοτώσει τη φαντασία μας με τις αλήθειες του, απειλεί τη ζωή μας με τα ψέματα του».
14. ΛΟΟΥΕΛ . Αυτός που λέει την αλήθεια, χτυπάει το ψέμα στην καρδιά.
15. Ντενί Ντιντερό . Καταπίνουμε με απληστία κάθε ψέμα που μας κολακεύει , αλλά την αλήθεια που μας φαίνεται πικρή τη ρουφάμε γουλίτσα γουλίτσα .
16. ΟΤΟ ΦΟΝ ΜΠΙΣΜΠΑΡΚ . Ποτέ οι άνθρωποι δεν λένε περισσότερα ψέματα απ’ ότι έπειτα από ένα κυνήγι , κατά τη διάρκεια ενός πολέμου και πριν από εκλογές .
17. Ουίνστον Τσόρτσιλ . Ένα ψέμα έχει κάνει το γύρο του μισού πλανήτη προτού η αλήθεια προλάβει να φορέσει το παντελόνι της.
18. ΣΟΦΟΚΛΗΣ . Το ψέμα ποτέ δε ζει για να γεράσει.
19. Στάνισλαβ Λετς . Ποτέ μη λες ψέματα όταν η αλήθεια είναι πιο επικερδής.
20. ΤΟΛΣΤΟΙ .Το πιο πιστό γνώρισμα της αλήθειας είναι η απλότητα και η σαφήνεια. Το ψέμα πάντα είναι περίπλοκο, πολύλογο και έχει εξεζητημένο ύφος.
21. ΤΣΩΡΤΣΙΛ . Εάν η αλήθεια είναι πολύπλευρη, το ψέμα είναι πολύφωνο.
22. ΦΙΟΝΤΟΡ ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ . Σ’ όλη μου τη ζωή έλεγα ψέματα. Ακόμα και τότε που έλεγα την αλήθεια. Ποτέ δε μιλούσα για χάρη της αλήθειας. Μιλούσα μόνο για χάρη του εαυτού μου. … Το πιο δύσκολο στη ζωή είναι να ζεις και να μη λες ψέματα… και να μην πιστεύεις το ψέμα σου.

Παροιμίες 

“Αλήθεια χωρίς ψέματα, φαϊ χωρίς αλάτι”

Λαϊκή Σοφία . 

Ο ΠΡΩΤΟΝ ΨΕΥΔΟΣ . “Το αρχικό ψέμα.” Ειπώθηκε από τον Αριστοτέλη (Αναλυτικά πρότ. 66α 16: «Ο δε ψευδής λόγος γίνεται παρά το πρώτον ψεύδος»), που ήθελε να προφυλάξει από τα κακά συμπεράσματα που ακολουθούν μια πλανεμένη βασική σκέψη. Λέγεται σήμερα για ψέμα που μπορεί να έχει για επακόλουθο και άλλα.

greveniotis.gr