Το τέλειο διαχρονικό, διακομματικό, εθνικό μας κατόρθωμα

Πώς μπορεί μια χώρα να διαπράττει την τέλεια αυτοκτονία. Οι… κακοί Ευρωπαίοι και η ανικανότητά μας να πάρουμε τα λεφτά που μας δίνουν.

Είναι προφανές πως η σημαντικότερη και πιθανώς η μοναδική πηγή ρευστότητας στη χώρα μας είναι τα ευρωπαϊκά κονδύλια, τα κονδύλια του ΕΣΠΑ 2007-2013, το οποίο ολοκληρώνεται την ερχόμενη Πέμπτη. Από εκεί και πέρα «αρχίζει» το νέο ΕΣΠΑ, το ΣΕΣ 2014-2020, που αποτελεί και το θεμέλιο για οποιαδήποτε προσπάθεια ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας, προσέλκυσης επενδύσεων και περιορισμού της ανεργίας.

Δυστυχώς, δεν αρχίζει. Δύο χρόνια μετά την τυπική έναρξή του στην Ελλάδα οι κυβερνήσεις καθυστερούν και οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια και τη νέα Προγραμματική Περίοδο στην αποτυχία.

Να ορίσουμε τι είναι αποτυχία στην περίπτωση του ΕΣΠΑ; Η απώλεια έστω και ενός ευρώ από τα κοινοτικά κονδύλια. Δε χρειάζεται να παίζουμε με τα ποσοστά απορρόφησης, με τα όσα πολύτιμα έγιναν την προγραμματική περίοδο που μόλις ολοκληρώθηκε. Αρκεί να δούμε πόσα χρήματα καταφέραμε ως χώρα να χάσουμε.

Λογοδοσία γι’ αυτές τις απώλειες υπάρχει; Προφανώς όχι. Ορισμένοι συνεχίζουν να συμπεριφέρονται (και είναι διακομματικό) λες και όταν μιλούν για απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων να τη σχετίζουν με τις σερβιέτες και τα χαρτιά υγείας. Απορροφητικά ή μη απορροφητικά στα άχρηστα θα πεταχτούν.

Στην περίπτωση των κοινοτικών κονδυλίων όμως κάθε ευρώ που χάνεται, που δεν απορροφούν, συνεπάγεται ένα αναγκαίο έργο που δεν έγινε, κάποιες δεκάδες θέσεις εργασίας που χάθηκαν, μια σημαντική απώλεια για ανάπτυξη στη χώρα μας, μια ευκαιρία που δε θα έχουμε ξανά.

Οι κατά τα άλλα κακοί Ευρωπαίοι βοήθησαν τη χώρα μας, αναγνωρίζοντας την κρίση, ώστε να μη χάσει τα πολύτιμα ευρωπαϊκά κονδύλια. Και πάλι όμως δεν τα καταφέραμε. Ναι, αυτοί οι άτεγκτοι τεχνοκράτες βοήθησαν πέρα από κάθε προσδοκία για να καταφέρουμε εμείς να κάνουμε έργα και δράσεις τα χρήματα που δικαιούμαστε και είμαστε σε πολύ μεγάλο βαθμό ανίκανοι να απορροφήσουμε…

Ένα δείγμα της ανικανότητάς μας είναι μια σειρά από σημαντικά έργα υποδομής, που σέρνονται επί δεκαετίες και παρά το γεγονός ότι υπάρχουν τα χρήματα δεν μπορούμε να τα ολοκληρώσουμε. Αποτέλεσμα είναι αυτά τα έργα να μεταφέρονται από προγραμματική περίοδο σε προγραμματική περίοδο και να έχουν γίνει ανέκδοτα. Δεν είναι βεβαίως σε όλες τις περιπτώσεις τόσο αθώα η εξήγηση της «ανικανότητας». Σε πολλές περιπτώσεις έχουμε το φαινόμενο της «αρπαχτής». Συμπληρωματικοί και νέοι προϋπολογισμοί επί προϋπολογισμών, κονδύλια επί κονδυλίων και αναμονή ολοκλήρωσης, η οποία ακόμη δεν έρχεται.

Χαρακτηριστική είναι η έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου, που επισημαίνει τον κίνδυνο να χαθούν περίπου 6,5 δισεκατομμύρια ευρώ επειδή αθετήσαμε (όπως μας κατηγορούν) τα συμφωνημένα. Ποια είναι αυτά; Μα τα περιβόητα έργα – γέφυρες. Έργα που δεν κατορθώσαμε να ολοκληρώσουμε μέσα στους χρόνους τους και θέλουμε να τα συνεχίσουμε με χρηματοδότηση από το νέο ΕΣΠΑ… Είναι φοβερά εύστοχος ο χαρακτηρισμός των έργων αυτών από τους Ευρωπαίους: «επενδυτικά ερείπια».

Ναι έτσι τα λένε και προειδοποιούν ότι δεν μπορούν να τα χρηματοδοτούν στον αιώνα των αιώνων κι αυτά να μένουν ημιτελή…

Αυτή είναι η μία παράμετρος. Η άλλη είναι η ολιγωρία στην έναρξη του νέου ΕΣΠΑ, του ΣΕΣ 2014-2020. Τα δύο χρόνια που χάθηκαν(και για τα οποία προειδοποιούσαν πολλοί, αλλά ματαίως) σημαίνει ότι περιορίζεται και ο χρόνος απορρόφησης των νέων ευρωπαϊκών κονδυλίων. Όσο κι αν καθησυχάζουν οι αρμόδιοι δεν πείθουν. Χάσαμε δυο χρόνια και θα χάσουμε ξανά σημαντικά κονδύλια, τα οποία δεν μπορούν να αναπληρωθούν από κανέναν.

Υπενθυμίζω ότι τα ευρωπαϊκά κονδύλια δεν αφορούν μόνο σε γεφύρια και δρόμους και κτήρια. Αφορούν και σε όλες τις κοινωνικές δομές, που εν μέσω κρίσης είναι απαραίτητες για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, αλλά δίνουν επίσης δουλειά σε δεκάδες χιλιάδες συνανθρώπους μας.

Πίστευα ότι μια σοβαρή κυβέρνηση θα προωθούσε την πραγματική αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και πόρων και ότι θα θεωρούσε στην πράξη ώριμη την Αυτοδιοίκηση να σχεδιάσει και να υλοποιήσει μια προγραμματική περίοδο μόνη της. Ήταν πια καιρός.

Κανείς δεν το τολμά, διότι κανείς δεν έχει τη διάθεση να χάσει τον παραγοντισμό, πολλές φορές τη «μίζα», την «αρπαχτή» και το «νταβατζιλίκι» στην Αυτοδιοίκηση. Οι Περιφέρειες απέδειξαν όμως ότι μπορούν να υλοποιήσουν καλύτερα το ΕΣΠΑ από τους ανίκανους των υπουργείων, να απορροφήσουν τα κονδύλια που τους δίνονται και όπου μπορούν να φέρουν ανάπτυξη. Όπου τους αφήνει το μακρύ χέρι του κράτους… Το οποίο κράτος θέλει να απλώνει το χέρι του παντού, να ελέγχει τα πάντα. Να έχει ρόλο, διότι χωρίς τα χρήματα των Ευρωπαίων δεν έχει κανέναν απολύτως ρόλο. Τόσο που δεν μπορεί να κάνει ούτε τα στοιχειώδη (το δικό μας κράτος όχι τα άλλα…).

Γι’ αυτό αποτυγχάνουμε ως χώρα να πάρουμε τα λεφτά που μας χαρίζουν, να παράγουμε πραγματική ανάπτυξη, να βρούμε τελικά το δρόμο της εξόδου από την κρίση. Μα δεν είναι το τέλειο διαχρονικό, διακομματικό, εθνικό μας κατόρθωμα;

Στη νέα προγραμματική περίοδο έπρεπε να υπάρχουν μόνο περιφερειακά προγράμματα, όχι τομεακά(υπουργείων). Δυστυχώς, δεν τολμήσαμε. Γι’ αυτό και μπαίνουμε στο γήπεδο χαμένοι από χέρι. Από το δικό μας χέρι. Άσε δηλαδή που ο διαιτητής έχει σφυρίξει εδώ και ώρες κι εμείς ακόμη να βγούμε από τα αποδυτήρια…

Τάσος Τασιούλας

voria.gr