Κτισμένος στους πρόποδες ορεινού συγκροτήματος, με υψηλότερο το όρος Σουγκλιάνι, σε υψόμετρο 80μ. και απόσταση 800μ. από τη θάλασσα, ο Άνω Σταυρός χαρακτηρίζεται από το θαυμάσιο κλίμα και την πανοραμική θέα που προσφέρει αιώνες τώρα στους κατοίκους του και τους επισκέπτες του.
Εικάζεται ότι κατοικήθηκε για πρώτη φορά από κατοίκους των αρχαίων οικισμών της περιοχής, όπως η Άργιλος, ο Βορμίσκος, η Αυλώνα και τα Στάγειρα, οι οποίοι αναζήτησαν προστασία σε ορεινότερες περιοχές. Από τα Στάγειρα επίσης πιστεύεται ότι έχει πάρει και το όνομά του (Στάγειρα – Σταγειρός – Σταγρός – Σταυρός). Μια άλλη θεωρία δικαιολογεί την ονομασία λόγω του κομβικού σημείου στον οποίο είναι ο οικισμός, στο σταυροδρόμι δηλαδή που οδηγεί από την ρωμαϊκή Εγνατία Οδό στο Άγιο Όρος.
Το έτος 1440 μ.Χ. ο οικισμός καταλήφθηκε από τον Τούρκο Σουλτάνο Μουράτ Β΄, ο οποίος σεβάστηκε την ελληνικότητα του, γι’ αυτό και ήταν κεφαλοχώρι μέχρι και την ελληνική επανάσταση του 1821. Τότε καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Τούρκους οι οποίοι λεηλάτησαν και τελικά έκαψαν τα 300 περίπου σπίτια που υπήρχαν στον οικισμό. Από την μεγάλη εκείνη καταστροφή, διασώθηκαν μόνο 4 σπίτια. Η συμμετοχή των κατοίκων του υπήρξε ιδιαιτέρως σημαντική στον Μακεδονικό Αγώνα που απέφερε την οριστική απελευθέρωση του 1912.
Με την έλευση των ξεριζωμένων Ελλήνων, ύστερα από τα γεγονότα της Μικρασιατικής καταστροφής, αποτέλεσε για μερικά χρόνια κοινότητα μαζί με τον οικισμό των προσφύγων. Η ανομοιογένεια όμως του πληθυσμού και τα προβλήματα που προέκυψαν οδήγησαν στον διαχωρισμό τους. Τότε ήταν που ο παραδοσιακός αυτός οικισμός πήρε το όνομα Άνω Σταυρός, αφού έως τότε σε όλα τα ιστορικά κείμενα αναφέρεται με το όνομα Σταυρός.
Σήμερα ο Άνω Σταυρός αποτελεί Δημοτική Κοινότητα του Δήμου Βόλβης. Παρά τις καταστροφές που υπέστη στο ιστορικό του παρελθόν, κατάφερε να διατηρήσει τμήματα της παράδοσης που κάποτε έφερε.
Ο επισκέπτης αυτού του οικισμού έχει την ευκαιρία:
- Να απολαύσει την πανοραμική θέα του Στρυμονικού κόλπου που ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια του και φτάνει μέχρι και το όρος Παγγαίο του Ν. Καβάλας.
- Να τιμήσει τους αγωνιστές του οικισμού που έδωσαν τη ζωή τους στη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων 1916-1923, επισκεπτόμενος το Ηρώο.
- Να περιπλανηθεί στο καταπράσινο δάσος που περιβάλλει στην αγκαλιά του τον οικισμό, προσφέροντας απλόχερα την πολύτιμη δροσιά του στην διάρκεια του καλοκαιριού.
- Να προσκυνήσει την παλαιά εκκλησία του χωριού, τον Άγιο Δημήτριο, όπου σώζονται εικονίσματα και τοιχογραφίες από το 1842, να θαυμάσει το επιβλητικό, πυργοειδές καμπαναριό της, κτισμένο ήδη από το έτος 1870. Δίπλα της στέκει πλέον ο νεότευκτος ναός του Τιμίου Σταυρού, που καλύπτει τις αυξημένες πλέον ανάγκες των κατοίκων.
- Να θαυμάσει τα παραδοσιακά, πέτρινα διώροφα σπίτια του οικισμού, δείγματα της περιβόητης μακεδονικής αρχιτεκτονικής.
- Να απολαύσει την παραδοσιακή σκιερή πλατεία που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού, στην οποία γίνονται εκδηλώσεις κατά τη διάρκεια του έτους.
- Να δοκιμάσει τις θεσπέσιες λιχουδιές στις ταβέρνες του οικισμού, οι οποίες φημίζονται για την ποιότητα των φαγητών που προσφέρουν.
- Να επιλέξει την μορφή του καταλύματος που επιθυμεί, και να απολαύσει την ηρεμία που ο παραδοσιακός οικισμός του Άνω Σταυρού
Anw Stavros
Build on the down hills of mountain Cholomontas, named Sougliani, just800m away from the sea, the village of Anw Stavros is known for its great climate and the panoramic view that offers for many centuries to its residents and visitors.
It is believed that residents from the ancient villages of Argilos, Vormiskos, Avlona and Stagira first inhabited the village when they searched for protection high on the hills. It is also believed that the name of the village came out with an alteration of the name Stagira. (Stagira – Stagiros – Stagros – Stavros. Another theory justifies the name of the village Stavros cause of the cross point it was located, between of roman Via Egnatia and the path to mountain Athos.
At the year of 1440 the village was seizured by Turkish sultan Maura II. For some reason he respected the village and made it the large village of the area. At 1821 when the Greek revolution war took place the village was totally destroyed by the Turkish army. Only 4 houses, from the total number of 300, survived this ravage. The residents participated with great enthusiasm to the liberating battles witch finally led to 1912’s liberation.
The native residents of the village along with the refugees came from Asia Minor became a unified community for some years. The lack of homogeneity and many problems that occurred, led to segregation. It was then that the native’s village took the name Anw Stavros. Till then it was referred as Stavros.
Today, Anw Stavros is part of Municipal District of the Municipality of Volvi. Despite the ravage the village suffers at the past, the village managed to maintain parts of the tradition once carried.
Ano Stavros’s visitors have the chance to:
- Be astonished by the panoramic view of Strymonikos gulf spread out in front of his eyes all the way to mountain Paggaio in Kavala.
- Honor the liberation war heroes visiting the war memorial.
- Wonder on the forest that surrounds Ano Stavros witch offers to the village priceless dew during the hot summer.
- Pay respect to the old church of Saint Dimitrios, where there are saved old icons and wall paintings since 1842, and to watch the old imposing bell-tower build there since 1870. Right next of the old church stands the new one, devoted to the holly cross.
- Admire traditional stone houses marks of the famous Macedonian architecture.
- Enjoy the shady traditional square that is built on the center of the village, the place of many cultural events during the summer.
- Taste the traditional cuisine at the local taverns witch is famous for the quality of the food the offer.
- Choose the form of accommodation and enjoy the peace and quite of the village.
Ано Ставрос
Построен в подножието на планината, с най-висок връх Sougkliani, на височина 80 метра и на разстояние 800 метра от морето, Ano Stavros има прекрасен климат и панорамна гледка, предлагана от векове на жителите и посетителите.
Приема се, че за първи път е била обитавана от жители на древни селища на региона, като Argilos, Vormiskos, Avlona и Stageira, които са търсели закрила в планински райони. Вярва се, че името му е взето от Stagеira (Stageira – Stageirоs – Stagros – Stavros). Една друга теория гласи, че името му произхожда от това, че е било на кръстопът водещ от римската Egnatia Odos в Атон.
През 1440 година след Христа селището е завзето от турския султан Мурат Б, който е показал уважение към това, че то е било гръцко и затова е останало главно селище до гръцката революция през 1821 година. Тогава то е било изцяло разрушено от турците, които унищожават и изгарят около 300 къщи. От тази голяма гибел са се спасили само 4 къщи. Участието на жителите е била особено важно в македонската борба, която довежда до окончателното освобождение през 1912 година.
С появата на изселените гърци след събитията в Мала Азия, селището е било кметство няколко години заедно с това на бежанците. За това, че населението е било хетерогенно и поради други неразбирателства се е стигнало до административния им раздял. Точно тогава това традиционно селище е взело името Ano Stavros, тъй като до тогава всички исторически документи го водят под името Stavros.
Днес Ano Stavros е кметство към община Redina. Въпреки опустошенията претърпени в историческото минало, то е успяло да запази част от традицията си.
Посетителят на селището има възможността:
- Да се наслади на панорамната гледка на Струмския залив, която се разгръща пред очите му и достига до планината Pangeo на община Кавала.
- Да отдаде почит на войниците, които са дали живота си по време на македонската борба, посещавайки “Iroo” (паметника на героите).
- Да се разходи в гората, която обгръща селището и дава щедра разхлада през лятото.
- Да се поклони в старата църква “Св. Димитрий”, където са запазени икони и стенописи от 1842 г., да се възхити на величествената камбанария, построена през 1870 година. Сега до нея стои новопостроения храм Св. Кръст, който покрива нарастващите нужди на жителите.
- Да се възхити на традиционните двуетажни каменни къщи на селището, които са примери на македонската архитектура.
- Да се наслади на традиционния площад в центъра на селото, където се провеждат много мероприятия през лятото.
- Да дегостира вкусни ястия в таверните на селището, които са известни с качеството на предлаганите гозби.
- Да избере начин на настаняване и да се наслади на спокойствието, което му предоставя традиционното селище Ano Stavros.
 |
 |