Νέο ΕΣΠΑ: Τι πρέπει να κάνουν οι δήμοι για να προετοιμαστούν έγκαιρα
Η Ολοκληρωμένη Χωρική Ανάπτυξη αποτελεί την ομπρέλα πολιτικής των τριών νέων χρηματοδοτικών εργαλείων που προορίζονται κυρίως για τους δήμους και προβλέπονται στο νέο ΕΣΠΑ. Η Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων (ΤΑΠΤΟΚ) αποτελεί ένα από αυτά και ίσως το σημαντικότερο.
Η ΤΑΠΤΟΚ είναι ένα επιμέρους χρηματοδοτικό εργαλείο προς χρήση σε υπό-περιφερειακό επίπεδο, το οποίο λειτουργεί συμπληρωματικά προς τη λοιπή αναπτυξιακή υποστήριξη σε τοπικό επίπεδο.
Το πρόβλημα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι δήμοι είναι ότι η πολιτική αυτή, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, καλύπτεται ακόμα από μεγάλη ασάφεια και παράλληλα είναι άκρως ανταγωνιστική.
Στο κείμενο που ακολουθεί διατυπώνονται κάποιες προτάσεις σχετικά με τις πρώτες ενέργειες που μπορούν να κάνουν οι δήμοι προς την κατεύθυνση προετοιμασίας των στρατηγικών τους.
Παρά το ότι το πρόγραμμα καλύπτεται ακόμα από ένα πέπλο μυστηρίου οι δήμοι δεν έχουν την πολυτέλεια να περιμένουν να διαλευκανθούν πρώτα όλες οι λεπτομέρειες και ύστερα να δράσουν. Δύο είναι οι βασικοί στόχοι, αυτή την εποχή, στους οποίους κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να επικεντρωθούν οι δήμοι. α) στη συγκρότηση της Ομάδας Τοπικής Δράσης (ΟΤΔ) και β) στην κατάρτιση της πρώτης φάσης σχεδίου Στρατηγικής Τοπικής Ανάπτυξης.
Δημιουργία Ομάδας Τοπικής Δράσης (ΟΤΔ)
Όσοι από τους δήμους έχουν εμπειρία από το πρόγραμμα Leader έχουν σχεδόν έτοιμη την ΟΤΔ. Πρέπει να σημειώσουμε ότι οι απαιτήσεις του ΤΑΠΤΟΚ είναι πολύ μεγαλύτερες από του Leader και για το λόγο αυτό δεν χρειάζεται απλώς να ενεργοποιήσουμε την ομάδα, αλλά και να την αναβαθμίσουμε. Η προσπάθεια πρέπει να κατευθύνεται στη συμμετοχή στην ΟΤΔ, του συνόλου των εμπλεκομένων στην τοπική ανάπτυξη.
Είτε όμως υπάρχουν είτε όχι ΟΤΔ, θα πρέπει να οργανωθεί η διαβούλευση. Η διαβούλευση στο τεχνικό της κομμάτι παρουσιάζει δυσκολίες. Ο γνωστός καλός τρόπος δεν αποδίδει όπως παλιά. Χρειάζονται καινούργιες μέθοδοι διαβούλευσης ιδιαίτερα εάν ο δήμος επιθυμεί στο «παιχνίδι» να ενταχθούν και οι νέοι, οι οποίοι ως γνωστόν δεν πολυσυμπαθούν τις παραδοσιακές πολιτικές διεργασίες.
Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα είναι η ουσία της διαβούλευσης. Θα πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι η ΤΑΠΤΟΚ δεν είναι ούτε το τεχνικό πρόγραμμα του δήμου, ούτε συρραφή των αιτημάτων των τοπικών φορέων. Απαιτεί έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό με αρχή, μέση και τέλος. Με ιεραρχήσεις άρα και αποκλεισμούς. Για το λόγο αυτό η διαβούλευση δεν θα είναι εύκολη και θεωρείται αναγκαία η δημιουργία Στρατηγικής Τοπικής Ανάπτυξης.
Η Στρατηγική Τοπικής Ανάπτυξης.
Η Στρατηγική Τοπικής Ανάπτυξης δεν έχει καμία σχέση με τα παλιά Τοπικά Αναπτυξιακά {Προγράμματα (ΤΑΠ). Είναι μία ολοκληρωμένη, πολυτομεακή και πολυταμειακή στρατηγική σε τοπικό επίπεδο.
Με δεδομένες τις μέχρι τώρα πληροφορίες οι δήμοι θα μπορούσαν να προετοιμάσουν την πρώτη φάση σχεδίου στρατηγικής Τοπικής Ανάπτυξης, που θα αποτελέσει και τη βάση συζήτησης της διαβούλευσης με τους φορείς που θα συμμετάσχουν στην ΟΤΔ.
Αυτό που θα πρέπει να προσέξουν οι δήμοι, πριν από όλα, κατά την εκπόνηση του σχεδίου πρώτης φάσης Στρατηγικής Τοπικής Ανάπτυξης είναι, πάντα με ότι σήμερα μπορούμε να κάνουμε, ο καθορισμός της περιοχής.
Τα χαρακτηριστικά της επιλεγμένης από το δήμο περιοχής θα πρέπει να συνάδουν με τους τρεις τύπους περιοχών που αναφέρονται στην παρακάτω εικόνα. Οι ανάγκες της και οι προτάσεις θα πρέπει να συνδυάζονται με τους θεματικούς στόχους ανά περιοχή. Το κυριότερο όμως είναι ότι θα πρέπει να προβάλουν το συγκριτικό πλεονέκτημα της συγκεκριμένης περιοχής και προγράμματος. Υπενθυμίζεται ότι το πρόγραμμα είναι ανταγωνιστικό και η πρόταση θα πρέπει για να αυξήσει την επιλεξιμότητα του να αναδείξει όλα εκείνα τα στοιχεία που θα την κάνουν περισσότερο «ελκυστική» για τον αξιολογητή.
Η ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών (προβλημάτων και προοπτικών) μίας περιοχής δεν είναι κάτι εύκολο σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Χρειάζονται συγκριτικά στοιχεία, αλλά και μελέτες πεδίου. Χρειάζονται κυρίως επιστημονική υποστήριξη και προσπάθεια κατανόησης της νοοτροπίας και της αργκό της κοινοτικής και ελληνικής γραφειοκρατίας.
Ένα επίσης πολύ σημαντικό στοιχείο στην επιλογή της περιοχής παρέμβασης είναι η ευρύτητα του χώρου ή το μέγεθος της. Μία μεγάλη περιοχή μπορεί να χάνει σε ομοιογένεια, ενώ μία μικρή περιοχή σε πολυσυλλεκτικότητα. Θα πρέπει να βρεθεί η χρυσή τομή.
Τέλος, επαναλαμβάνεται ότι η επιλεγμένη περιοχή δεν είναι ανάγκη να ταυτίζεται με τα διοικητικά όρια του δήμου, ούτε καν της περιφέρειας. Μπορεί να εντάξει και δήμους ή περιοχές από άλλες περιφέρειες.
Κριτήρια επιλογής περιοχών
Τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία του ΕΣΠΑ είναι άκρως ανταγωνιστικά. Δεν θα ενταχθούν όλοι οι δήμοι. Όλες οι προτάσεις θα αξιολογηθούν. Τα βασικά κριτήρια επιλογής μίας περιοχής είναι:
Του Ράλλη Γκέκα διδάκτωρ Οικονομικών της Τ. Α.
Πλήρες κείμενο: http://www.localit.gr