Σκουριές Χαλκιδικής: Αλήθειες και ψέματα

Από τον αριθμό των εργαζόμενων και των απολυμένων που διαρκώς μεταβάλλεται, μέχρι την φοροαποφυγή, την αδειοδότηση αλλά ακόμα και την απόκτηση των μεταλλείων, η σιωπή δεν είναι χρυσός.

Ο αριθμός των εργαζόμενων και των απολυμένων που διαρκώς αλλάζει

«Από το 2012, δημιουργήσαμε σχεδόν 2.000 άμεσες θέσεις εργασίας στη χώρα και επενδύσαμε πάνω από 700 εκατομμύρια δολάρια για την ανάπτυξη των έργων στις Σκουριές και στην Ολυμπιάδα – συμπεριλαμβανομένης της πληρωμής φόρων άνω των 120 εκατομμυρίων ευρώ προς το ελληνικό Δημόσιο. Στη Χαλκιδική, έχουμε την υποστήριξη της συντριπτικής πλειοψηφίας των κοινωνικών εταίρων της περιοχής»

Paul N. Wright, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Eldorado Gold στο Δελτίο Τύπου που εξέδωσε η εταιρεία στις 11 Ιανουαρίου 2016 σχετικά με τις αλλαγές στα επενδυτικά σχέδια της στην Ελλάδα.

Το φιλόδοξο νούμερο των άμεσων θέσεων εργασίας που δημιούργησε η επένδυση στις Σκουριές ποικίλει εξωφρενικά, ανάλογα με τη χρονική στιγμή και τον πληροφοριοδότη. Ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας έθεσε τη βάση στα 2.000 άτομα και μάλιστα προειδοποίησε ότι η αναστολή κάθε περαιτέρω επένδυσης στο έργο των Σκουριών θα έχει σαν αποτέλεσμα «να απολυθούν πάνω από 500 εργαζόμενοι, ενώ εξετάζεται και η αναστολή στην Ολυμπιάδα που θα επιφέρει άλλες 500 απολύσεις». Δηλαδή, ενδεχόμενη απώλεια περίπου 1.100 θέσεων εργασίας στο άμεσο μέλλον.

Στις 12 Ιανουαρίου, μετά τη συνέντευξη τύπου που παραχώρησε ο κ. Wright, ακολούθησε δημόσια πλειοδοσία σχετικά με το πόσες είναι τελικά οι θέσεις εργασίας και πόσοι εργαζόμενοι θα απολυθούν. Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία που η ίδια η εταιρεία κατέθεσε στο Επενδυτικό Σχέδιο και τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, όπως αυτή έχει εγκριθεί με την ΚΥΑ 201745/2011, στην πλήρη ανάπτυξη όλων των έργων και δραστηριοτήτων όπως αρχικά σχεδιάστηκαν (Σκουριές, Ολυμπιάδα, Μαύρες Πέτρες, μεταλλουργία, λιμάνι στο Στρατώνι) ο συνολικός αριθμός των άμεσων θέσεων εργασίας σε βάθος 9ετίας θα είναι 1.300. Να σημειωθεί ότι το έργο θα βρίσκεται στη φάση της πλήρους ανάπτυξης το 2020 και μάλιστα από το 2015 είχε γίνει σαφές ότι η εταιρεία αφαίρεσε από μόνη της τη μεταλλουργία από την επένδυση, συνεπώς και τις 135 θέσεις που αντιστοιχούν σε αυτό το τμήμα της παραγωγής. Επιπλέον, ανεξαρτήτως των αδειοδοτήσεων, υπό αμφισβήτηση έχουν τεθεί και άλλα τμήματα του επενδυτικού σχεδίου, όπως το λιμάνι στο Στρατώνι. Με βάση την επίσημη μελέτη που εκπόνησε η Eldorado Gold, μόνο εφόσον συμπεριληφθούν οι έμμεσες αλλά και οι παρακινούμενες θέσεις εργασίας στην πλήρη ανάπτυξη του έργου, το νούμερο πλησιάζει τους 2.000 απασχολούμενους. Όμως αυτή είναι μια προβολή και όχι η πραγματικότητα.

Χρειάστηκε μόλις τον περασμένο Οκτώβριο, με αφορμή την προσφυγή τους στο ΣτΕ, να κατατεθεί επίσημα ο ακριβής αριθμός εργαζομένων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ίδιου του σωματείου ο συνολικός αριθμός είναι 867 άτομα και αφορά όλες τις δραστηριότητες της Eldorado Gold στη Χαλκιδική. Αν όπως ισχυρίστηκε ο κ. Wright η εταιρεία προχωρήσει σε 1.100 απολύσεις, όχι μόνο δε θα μείνουν εργαζόμενοι αλλά επιπλέον λείπουν και 231 άτομα. Αξίζει να αναφερθεί σε αυτό το σημείο ότι καθώς το έργο βρίσκεται στη φάση της κατασκευής και όχι της πλήρους εκμετάλλευσης, στους πίνακες της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων περιλαμβάνονται οι εργαζόμενοι σε εργολαβίες, οπότε ούτε έτσι δικαιολογείται η αριθμητική απόκλιση.

Όμως υπάρχουν και άλλα νεφελώδη σημεία ως προς τις πρακτικές της εταιρείας για να παρουσιάσει αύξηση του αριθμού των εργαζομένων. Από το 2012 υλοποιήθηκε στην Κεντρική Μακεδονία με ευθύνη του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) το πρόγραμμα «Κατάρτιση με επιχορήγηση (training voucher) ανέργων στον παραγωγικό τομέα Β’ της οικονομίας με υποχρεωτική απασχόληση» στο οποίο από τους 868 άνεργους που συμμετείχαν, οι 688 έκαναν πρακτική άσκηση στα Μεταλλεία Κασσάνδρας. Το συνολικό κόστος του προγράμματος ανήλθε στα 6.882.720 ευρώ και χρηματοδοτήθηκε από το ελληνικό Δημόσιο και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, χωρίς η Eldorado Gold να δαπανήσει ούτε ένα ευρώ. To πρόγραμμα, του οποίου η τελευταία πρακτική άσκηση «επιδοτούμενων εργαζόμενων» ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2015, ανέλαβαν να φέρουν εις πέρας συνεργαζόμενα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ), εισπράττοντας 4.240 ευρώ ανά δικαιούχο εκ των οποίων μόνο 2.000 ευρώ φτάνουν στον άνεργο ειδικευόμενο, από τα οποία αφαιρέθηκαν οι φόροι και οι κρατήσεις ασφάλισης. Όμως αυτές οι θέσεις είναι προσωρινής απασχόλησης για την απόκτηση επαγγελματικής εμπειρίας χρηματοδοτούμενες από το ΕΣΠΑ και με κανένα τρόπο δε γίνεται να θεωρούνται τμήμα της επένδυσης.

Υπάρχουν βέβαια και οι καταγγελίες «κατασκευής» σωματείων από την εταιρεία. Συγκεκριμένα, όταν οι τοπικοί συνεταιρισμοί δασεργατών απέρριψαν την προσφορά της Ελληνικός Χρυσός, δημιουργήθηκε σωματείο 40 ατόμων από την εταιρεία με την επωνυμία «Σκουριές 2012» για την αποψίλωση των δασών των Σκουριών.

Στην κούρσα για τον αριθμό των εργαζομένων και των απολυμένων, συμμετείχαν πολλοί. Χαρακτηριστικός είναι ο συγχρονισμός στην παρουσίαση του θέματος από τα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων με το νούμερο 1.000-1.100 απολύσεων να κυριαρχεί. Πρώτο αναδείχθηκε το Ποτάμι που σε ανακοίνωσή του μίλησε για 2.500 εργαζόμενους, ένα νούμερο που δεν είχε αναφέρει ούτε η εταιρεία. Αντιγράφουμε ακριβώς τη σχετική ανακοίνωση από Το Ποτάμι: «Η αναστολή της επένδυσης στις Σκουριές με άμεση συνέπεια την απόλυση 600 εργαζομένων είναι ένα ακόμη λάθος της ανίκανης κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Η ανεργία ανεβαίνει, η κυβέρνηση μιλάει για προσέλκυση επενδύσεων και η μεγαλύτερη ιδιωτική επένδυση ξένων κεφαλαίων στην χώρα μας- ύψους 1.2 δισ. ευρώ- φεύγει. Η αποχώρηση του Καναδικού Ομίλου θα προκαλέσει ζημιά εθνικών διαστάσεων. Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει αποφασίσει υπέρ της έκδοσης των απαιτούμενων αδειών. Ο υπουργός Σκουρλέτης όμως δε νοιάζεται. Φροντίζει για τον διορισμό στο Δημόσιο των συζύγων και των φίλων βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ. Γιατί να σκεφθεί και τις οικογένειες των 2.500 εργαζομένων στις Σκουριές;»

Πώς έφτασαν τα Μεταλλεία της Κασσάνδρας στα «χέρια» της Ελληνικός Χρυσός
Από την αρχή η υπόθεση των μεταλλείων της Κασσάνδρας παρουσίαζε γκρίζες ζώνες. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της εταιρείας, τα δικαιώματα των μεταλλείων πέρασαν στην Ελληνικός Χρυσός ΑΕ, με νόμο που κυρώθηκε στη Βουλή, τον Ιανουάριο του 2004. Το διάστημα της μεταβίβασης, πρωθυπουργός ήταν ο Κώστας Σημίτης, αρμόδιος υφυπουργός Οικονομίας που υπέγραψε τη σύμβαση ο Χρήστος Πάχτας και η νεοσυσταθείσα εταιρεία Ελληνικός Χρυσός ήταν περιουσιακό στοιχείο της ΕΛΛΑΚΤΩΡ, συμφερόντων Μπόμπολα.

Η μεταβίβαση έγινε κυριολεκτικά εν μία νυκτί. Τα δικαιώματα των μεταλλείων της Κασσάνδρας άνηκαν στην TVX Hellas Gold (θυγατρική της Kinross Gold Corporation) η οποία αναγκάστηκε σε πτώχευση εξαιτίας των ενεργειών του δημοσίου σχετικά με τις άδειές τους, όπως αποφάνθηκε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στις 12 Δεκεμβρίου 2003 το ελληνικό Δημόσιο αγόρασε τα μεταλλεία, τα δικαιώματα εξόρυξης και άλλα περιουσιακά στοιχεία έναντι 11 εκατομμυρίων ευρώ υπό όρους εξώδικου διακανονισμού και την ίδια ημέρα τα μεταπώλησε στην ίδια ακριβώς τιμή στην εταιρία Ελληνικός Χρυσός, η οποία οριακά συμπλήρωνε το απαιτούμενο μετοχικό κεφάλαιο των 60.000 ευρώ. Όπως ήταν αναμενόμενο, μετά από επίσημη διαδικασία έρευνας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε ότι η ιδιωτικοποίηση του 2003 συνιστά παράνομη κρατική ενίσχυση και στις 23 Φεβρουαρίου του 2011 αποφάσισε ότι η Ελλάδα οφείλει να ανακτήσει την ενίσχυση συν τους τόκους. Μόλις έξι μήνες μετά την μεταβίβαση, η αξία των στοιχείων του ενεργητικού των μεταλλείων αποτιμήθηκε σε 408 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή πάνω από 37 φορές περισσότερο από την τιμή πώλησης. Επιπλέον, η Ελληνικός Χρυσός είχε απαλλαγεί από κάθε φόρο κατά τη μεταβίβαση και κατέβαλε μειωμένες δαπάνες δικηγόρων και συμβολαιογράφων.

Η Ελληνικός Χρυσός προσέφυγε εναντίον της απόφασης της Επιτροπής. Όμως το ίδιο έκανε και ο υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου, στις 28 Απριλίου του 2011 επί πρωθυπουργίας Γιώργου Παπανδρέου. Δηλαδή, αντί το ελληνικό Δημόσιο να επιδιώξει την είσπραξη των χρημάτων επεδίωξε την ακύρωση της απόφασης, υπέρ της ιδιωτικής εταιρείας. Στις 9 Δεκεμβρίου του 2015, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απέρριψε τις προσφυγές και διέταξε οριστικά να αποδοθούν στο ελληνικό Δημόσιο περίπου 15 εκατομμύρια ευρώ συν τους τόκους.

Φοροαποφυγή μέσω Ολλανδίας και Μπαρμπάντος χάρη στις γκρίζες ζώνες του ευρωπαϊκού δικαίου
Αν ένα από τα βασικά επιχειρήματα των υπερασπιστών των μεταλλείων είναι η δημιουργία θέσεων εργασίας, ένα άλλο θα μπορούσε να είναι η απόδοση φόρων και εισφορών στο ελληνικό Δημόσιο.

Ωστόσο, ούτε αυτό φαίνεται να επιβεβαιώνεται αφού σε πρόσφατη έκθεση του Κέντρου Ερευνών για τις Πολυεθνικές Εταιρείες με έδρα την Ολλανδία (Centre for Research on Multinational Corporations – SOMO) προκύπτει ότι η χρηματοδότηση της Ελληνικός Χρυσός ΑΕ αναδρομολογείται μέσω Ολλανδίας και Μπαρμπάντος με αποτέλεσμα η Eldorado Gold να αποφεύγει εντελώς την φορολόγηση στην Ελλάδα.

Λόγω του χαμηλού ή μηδενικού φόρου παρακράτησης για τις ενδοκοινοτικές συναλλαγές, η Eldorado Gold μεταφέρει τα κέρδη της θυγατρικής της Ελληνικός Χρυσός στην Ολλανδία όπου χρησιμοποιεί έναν πολύπλοκο ιστό εβδομήντα εταιριών-βιτρίνα. Από την Ολλανδία, τα χρήματα περνούν στον φορολογικό παράδεισο των νήσων Μπαρμπάντος όπου ισχύει χαμηλός ή μηδενικός φορολογικός συντελεστής.

Οι ολλανδικές εταιρείες-βιτρίνα, που χρησιμοποιεί η Eldorado Gold για να χρηματοδοτεί τις μεταλλευτικές της δραστηριότητες όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά τη Ρουμανία και την Τουρκία, εκτός από μία, δεν έχουν καν υπαλλήλους ενώ διαθέτουν συνολικό ενεργητικό αξίας σχεδόν 2 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η επιθετική αυτή φορολογική δομή επιτρέπεται τόσο από το ευρωπαϊκό, όσο και από το Ολλανδικό δίκαιο.

Σύμφωνα με συνέντευξη του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πάνου Σκουρλέτη στις 13 Ιανουαρίου 2016 «από το 2007 η εταιρεία Ελληνικός Χρυσός δεν έχει καταβάλει ούτε ένα ευρώ σε φόρους στο ελληνικό Δημόσιο».

Ο αντιπρόεδρος της Eldorado Gold και πρόεδρος της Ελληνικός Χρυσός, κ. Eduardo Mura είχε δηλώσει σε συνέντευξη του ότι η εταιρεία έχει καταβάλει από το 2012 πάνω από 120 εκατομμύρια ευρώ σε φόρους. Ως διάψευση του αντιπροέδρου έρχεται η κυνική ομολογία του προέδρου της Eldorado κ. Paul Wright, ο οποίος μάλιστα επιβεβαιώνει πλήρως την Έκθεση του Κέντρου Ερευνών για τις Πολυεθνικές Εταιρείες. Ο κ. Wright παραδέχεται ότι «όσον αφορά τον φορολογικό μας σχεδιασμό και τη χρήση ολλανδικών εταιρειών, κάνουμε ό,τι κάνουν οι περισσότερες πολυεθνικές επιχειρήσεις και είναι απολύτως νόμιμο. Προσπαθούμε, όπως κάθε επιχείρηση και κάθε φυσικό πρόσωπο, να ελαχιστοποιήσουμε με νόμιμα μέσα τους φόρους που θα κληθούμε να πληρώσουμε» συμπληρώνοντας ότι «προς το παρόν δεν έχουμε κέρδη στην Ελλάδα» και ότι εάν το 2017 εκτός απροόπτου η Ελληνικός Χρυσός καταγράψει για πρώτη φορά κέρδη «θα φανούν τα οφέλη που θα δρέψει από την ολλανδική φορολογική τεχνογνωσία». Πράγματι η Ελληνικός Χρυσός εμφανίζεται ζημιογόνα, ωστόσο εξάγει μεταλλεύματα στην Κίνα και εφόσον λειτουργεί, καταγράφεται φορολογική δραστηριότητα μεταφρασμένη σε ΦΠΑ.

Να σημειωθεί ότι στις 21 Ιανουαρίου 2016, τριάντα επτά βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας παρουσιάζοντας τη θέση του κ. Σκουρλέτη και του κ. Eduardo Mura κατέθεσαν ερώτηση προς τους αρμόδιους υπουργούς σχετικά με το «αν έχει καταβάλει ή όχι η Ελληνικός Χρυσός ΑΕ φόρους στο Ελληνικό Δημόσιο και αν έχει καταβάλει φόρο μισθωτών υπηρεσιών και ασφαλιστικές εισφορές».

Ερώτηση προς το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχε καταθέσει τον Απρίλιο του 2015 και ο Δημήτρης Παπαδημούλης σχετικά με το ζήτημα της φοροαποφυγής της Eldorado Gold μέσω της αξιοποίησης γκρίζων ζωνών του ευρωπαϊκού και ολλανδικού φορολογικού συστήματος. Το Συμβούλιο απέφυγε να σχολιάσει τις καταγγελίες για φοροδιαφυγή της εταιρείας δηλώνοντας αναρμόδιο, αν και, κατόπιν, αναγνωρίζει το πρόβλημα αφού το Συμβούλιο τονίζει ότι ασχολήθηκε εντός του πεδίου αρμοδιότητάς του «με την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, της φοροαποφυγής και του επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού» από πολυεθνικές και ενημερώνει σχετικά με τα στάδια υλοποίησης πρωτοβουλιών των κρατών-μελών για την καταπολέμηση τους.

Πάντως, μετά την Έκθεση του Κέντρου Ερευνών για τις Πολυεθνικές Εταιρείες, αυτό που δεν συνέβη ποτέ στην Ελλάδα, έγινε στην Ολλανδία. Στις 22 Ιουλίου προβλήθηκε εκτενές ρεπορτάζ σχετικά με τις μεθόδους φοροαποφυγής που χρησιμοποιεί η Eldorado Gold. Η εκπομπή είναι στα Ολλανδικά και είναι διαθέσιμη στο διαδίκτυο.

Της Σοφίας Μανδηλαρά

difernews.gr