Τι καθορίζει τις ανθρώπινες σχέσεις σήμερα;

Με τη νέα της έρευνα η εταιρεία Focus Bari καταγράφει τον τρόπο που άνδρες και γυναίκες γνωρίζονται, κάνουν φιλίες και σχέσεις.

Οι σύγχρονοι τρόποι έκφρασης της ανθρώπινης επικοινωνίας έχουν μεταβληθεί ριζικά σε σχέση με παλιότερα. Στην εποχή μας η συστηματική χρήση της τεχνολογίας, των smartphones, των applications και των tablets έχει διαμορφώσει ένα νέο μοντέλο συμπεριφοράς, σύγχρονο αλλά και πολύ πιο απρόσωπο.

Αναμφισβήτητα διανύουμε μια περίοδο ρευστότητας των ανθρώπινων σχέσεων, αφού το φλερτ με την παραδοσιακή του μορφή ατονεί, τα δύο φύλα χρησιμοποιούν πιο άμεσους τρόπους είτε για να έρθουν πιο κοντά είτε για να χωρίσουν πιο εύκολα απ’ ό,τι στο παρελθόν, ενώ οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας λειτουργούν ως εμπόδιο για τις επιθυμητές συναισθηματικές επενδύσεις.

Προφανώς, η διαρκής και ολοένα αυξανόμενη χρήση του Διαδικτύου μπορεί να αποτελεί μια φθηνή και ελκυστική επιλογή, ειδικά για τις νεότερες ηλικίες, αλλά ταυτόχρονα δημιούργησε μια νέα ψηφιακή πραγματικότητα, στο πλαίσιο της οποίας οι κοινωνικές σχέσεις έχουν αποκτήσει εικονικό περιεχόμενο.

«Οι σχέσεις των νέων σήμερα και ο ρόλος του Διαδικτύου» είναι το θέμα που απασχόλησε την τελευταία έρευνα της εταιρείας μετρήσεων Focus Bari.

Ρωτώντας την Ξένια Κούρτογλου, ιδρύτρια της Focus Bari και συγγραφέα, αλλά και τον Πάνο Καμπούρη, κάτοχο MSc στην Κοινωνική Ψυχολογία, Research Project Manager στη Focus Bari και «δημιουργό» αυτής της έρευνας, ως προς το βασικό συμπέρασμά της, πήραμε την εξής απάντηση: «Το γενικό συμπέρασμα είναι πως οι σχέσεις των δύο φύλων έχουν γίνει σαφώς δυσκολότερες, πιο πολύπλοκες, πιο απαιτητικές, καθώς οι ρόλοι των δύο φύλων προσαρμόζονται σε νέα δεδομένα.

«Και ενώ από τη μια μεριά τα ζευγάρια είναι πιο ισότιμα και μιλούν πιο ανοιχτά μεταξύ τους, από την άλλη είναι πιο έτοιμα να απιστήσουν και να χωρίσουν. Παράλληλα, η οικονομική κρίση, η ανασφάλεια των καιρών και η συνολική κρίση αξιών φαίνεται ότι επηρεάζουν τις σχέσεις των ζευγαριών, ενώ η επικοινωνία μέσω Διαδικτύου ενισχύει την αμηχανία και τη διστακτικότητα και μειώνει το φλερτ από κοντά».

Ένα από τα πολύ σημαντικά στοιχεία της έρευνας είναι πως το 65% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι οι σχέσεις έχουν γίνει χειρότερες σε σχέση με παλαιότερα. Πώς εξηγείται αυτό το υψηλό ποσοστό;

Σύμφωνα με την κ. Κούρτογλου και τον κ. Καμπούρη, «προφανώςζούμε σε μια εποχή που δημιουργεί αρκετές αρνητικές χροιές στην εθνική μας ψυχολογία. Με βάση και το ερευνητικό μας background, αυτή την κατάσταση θα μπορούσε να προκαλεί το “Halo effect”, που σημαίνει “όταν είμαι γενικότερα άσχημα, τείνω να τα βλέπω όλα άσχημα”.

Από την άλλη μεριά, φαίνεται ότι όντως οι σχέσεις των δύο φύλων θεωρούνται πιο πολύπλοκες και απαιτητικές, καθώς ζούμε σε μια παγκόσμια κοινωνία με ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο τοπίο σε πάρα πολλά επίπεδα: οικονομικό, αξιών, τεχνολογίας, ρυθμών καθημερινότητας και αγωνιών για το μέλλον.

Ακόμα, φαίνεται ότι οι ταχύτητες με τις οποίες ζούμε φέρνουν μια συνεχή ανυπομονησία και μια αυξανόμενη επιθυμία για «άμεση ευχαρίστηση». Ο κόσμος έχει χάσει την υπομονή και τη μακροπρόθεσμη οπτική και αυτό είναι κάτι που καθρεφτίζεται και στις σχέσεις. Αυτό που επίσης διαπιστώνουμε από την έρευνα είναι ότι τα ζευγάρια χωρίζουν ευκολότερα, δηλαδή δεν διστάζουν να διαλύσουν τη σχέση ή τον γάμο τους, αναζητώντας νέες ευκαιρίες».

Είναι ενδεικτικό ότι από τα ευρήματα του στατιστικού δείγματος πιστοποιείται κατά κάποιον τρόπο η ευρεία αντίληψη ότι οι κοινωνικές μας σχέσεις έχουν αντικατασταθεί από αντίστοιχες εικονικές και πως η προσωπική επαφή έχει εξελιχθεί σε διαδικτυακή.

«Αυτό που παρατηρούμε είναι ότι υπάρχει μια τέτοια τάση, ειδικά στις νεαρές ηλικίες. Η σχέση με το κινητό και τα social έχει γίνει στην κυριολεξία δεύτερη φύση –”έξις δευτέρα φύσις” έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι– σε αυτές τις ηλικίες (αλλά και σε λίγο μεγαλύτερες).

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το αρχικό φλερτ τουλάχιστον να έρχεται περισσότερο ως “διαδικτυακή κρούση” παρά ως “φυσική κρούση”. Κι ακόμα, η “διαδικτυακή κρούση” προσφέρει ένα δίχτυ ασφαλείας ειδικά στους πιο διστακτικούς και αμήχανους νεαρούς, που έτσι φλερτάρουν μεν, αλλά προστατευμένοι με αυτό τον τρόπο ενδέχεται να μην καταφέρουν ποτέ να αναπτύξουν τη δεξιότητα του φλερτ από κοντά.

Επίσης, αν υπάρχει “διαδικτυακή απόρριψη”, ο πόνος ελαχιστοποιείται, δεν τον βιώνει κάποιος ως αληθινό, ενώ από κοντά θα ήταν όχι μόνο πολύ μεγαλύτερος, θα ήταν πραγματικός» τονίζουν αμφότεροι.

Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε ότι ένα μεγάλο ποσοστό πιστεύει ότι οι σχέσεις μέσω Διαδικτύου αποσκοπούν στο εφήμερο, ενώ πολλοί στέκονται και στην επικινδυνότητά τους. Από την πλευρά τους, οι άνθρωποι της Focus Bari επισημαίνουν: «Είναι λογικό να χαρακτηρίζονται “εφήμερες”αυτές οι σχέσεις, καθώς είναι ένας νέος τρόπος γνωριμιών και σε καθετί καινούργιο ο άνθρωπος τείνει να είναι επιφυλακτικός.

Ας μην ξεχνάμε ότι το Facebook είναι δέκα χρόνια στην Ελλάδα και τα υπόλοιπα κοινωνικά δίκτυα πολύ πιο πρόσφατα, αν εξαιρέσουμε τα προ Facebook εποχής δίκτυα, όπως το MySpace, που δεν κατάφεραν ποτέ να γίνουν τόσο mainstream. Κατά τη γνώμη μας, λοιπόν, τα social networks δεν απέχουν πολύ ως τόπος γνωριμιών από ένα μπαρ ή ένα κλαμπ. Σε μεγάλο βαθμό, και αυτός ο τρόπος θεωρείται πως οδηγεί περισσότερο σε εφήμερες σχέσεις.

Όμως, αν δούμε τα πράγματα αντικειμενικά, δεν αποκλείουμε πλέον τίποτα, καθώς έχουμε και μια σημαντική αναλογία που πιστεύει πως στο εξής τα κοινωνικά δίκτυα και το Ίντερνετ γενικά θα αποτελούν “σημείο συνάντησης” που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές σχέσεις και γάμο. Αυτό είναι κάτι που γίνεται ήδη, έστω και σε μικρό βαθμό.

Σχετικά με την επικινδυνότητα, η άποψη ισχύει γιατί αφενός ίσως υπάρχουν τα κατάλοιπα των παλιών “chat rooms”, όπου οι γνωριμίες ήταν εντελώς απρόσωπες, και αφετέρου γιατί είναι πολύ πιθανό κάποιος να μην παρουσιάζει τον αληθινό του εαυτό μέσα από ένα προφίλ κοινωνικής δικτύωσης».