(Η μάχη  Κιλκίς – Λαχανά 19-21 Ιουνίου 1913)

Γράφει  o Πασσιάς  Δημήτριος

Μετά την ήττα της Ελλάδος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, μία ήττα  ταπεινωτική, ο  Ελευθέριος Βενιζέλος  ο οποίος ανέλαβε το 1909 πρωθυπουργός της Ελλάδος έθεσε ως πρώτη προτεραιότητα την αναδιοργάνωση και τον εξοπλισμό του στρατού. Ένας πολιτικός με ευέξαπτη φαντασία και διορατικότητα, έγκαιρα σύναψε συμμαχίες με τα γειτονικά βαλκανικά κράτη γιατί έτσι ήταν ο μόνος δρόμος για την απελευθέρωση των τουρκοκρατούμενων ελληνικών εδαφών, δηλαδή σύμμαχοι κατ’ ανάγκην.

Η Ελλάδα και τα άλλα Βαλκανικά Κράτη είχαν βλέψεις προς τις περιοχές αυτές, τόσο για την απελευθέρωση ομοεθνών τους, οι όποιοι εξακολουθούσαν να αναστενάζουν κάτω από τον βαρύτατο τουρκικό ζυγό, όσο και για την εδαφική επέκταση.

Με το  κίνημα των Νεότουρκων το 1908 όλες οι μειονότητες και κυρίως η Ελληνική τέθηκαν σε διωγμό με κίνδυνο την εξαφάνισή τους. Έτσι η Βουλγαρία απέβλεπε στη δημιουργία της Μεγάλης Βουλγαρίας της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου του 1878. Η Σερβία φιλοδοξούσε να επεκταθεί στη Αδριατική και στο Αιγαίο. Η Ελλάδα επεδίωκε στη απελευθέρωση της Ηπείρου, Μακεδονίας και των νήσων του Αιγαίου. Αυτό όμως που πρέπει να τονισθεί είναι ότι από όλα αυτά τα Κράτη η Ελλάδα διέθετε τους περισσότερους και επικρατέστερους ιστορικούς και εθνολογικούς τίτλους για την υποστήριξη των βλέψεών της.

 Ο B’ Βαλκανικός Πόλεμος του 1913

Η στρατιωτική κατάσταση των εμπλεκομένων χωρών στον πόλεμο και ο εξοπλισμός τους   για να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας ήταν:

Βουλγαρία:  Ο Βουλγαρικός Στρατός βρισκόταν σε πολύ καλό μαχητικό επίπεδο. Ο οπλισμός για τη εποχή ήταν σύγχρονος. Διέθετε τυφέκια Μάουζερ, πεδινά πυροβόλα Σναΐδερ 1908, ορειβατικά και οβιδοβόλα. Διέθετε 11 μεραρχίες πεζικού (υπόψιν κάθε μεραρχία ήταν διπλάσια σε δύναμη της ελληνικής), 1 μεραρχία και 1 ταξιαρχία Ιππικού και 80 τάγματα εθνοφρουράς. Οι παραπάνω δυνάμεις ήταν οργανωμένες σε 3 Στρατιές.

Ελλάδα: Ο Ελληνικός Στρατός βρισκόταν σε εξαίρετο μαχητικό επίπεδο. Είχε αναδιοργανωθεί , εκπαιδευτεί και  ήταν πολύ καλά εξοπλισμένος σε σύγχρονο οπλισμό για την εποχή όπως τυφέκια Μάνλιχερ, πολυβόλα Σβάρτς Λόζε, πυροβόλα Σναΐδερ. Διέθετε 8 μεραρχίες, 1 ταξιαρχία ιππικού και δυο ανεξάρτητα αποσπάσματα και ορισμένα εθελοντικά τμήματα.

Ο Ελληνικός στόλος περιλάμβανε 4 Θωρηκτά  με ναυαρχίδα το Θρυλικό «Αβέρωφ», 15 αντιτορπιλικά, 1 υποβρύχιο, 5 τορπιλοβόλα και πολλά βοηθητικά σκάφη. Ο στόλος από την αρχή κυριάρχησε  στο Αιγαίο, απέκλεισε τον τουρκικό στόλο στη Θάλασσα Μαρμαρά.

Το πλέον επιτυχημένο από τα  τυφέκια το Ελληνικό Mannlicher-Schönauer (Μάνλιχερ-Σενάουερ) M1903 των 6,5 mm.

Το πρώτο συμβόλαιο για 60.000 τεμάχια με την κατασκευάστρια εταιρία υπογράφηκε στα τέλη του 1905. Στα 1907 άρχισαν οι πρώτες παραλαβές. Μέχρι το ξέσπασμα του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου, το Φθινόπωρο του 1912 ο Ελληνικός Στρατός είχε παραλάβει συνολικά 130.000 τυφέκια και αραβίδες, καθώς και 100 εκατομμύρια φυσίγγια.

Ο B’ Βαλκανικός Πόλεμος του 1913 ήταν πολύ σύντομος αλλά και πολύ αιματηρός. Ο Ελληνικός Στρατός ύστερα από φονικότατες αλλά νικηφόρες μάχες Κιλκίς – Λαχανά 19-21 Ιουνίου, Δοϊράνης 23 Ιουνίου, Στρώμνιτσας 26 Ιουνίου, Κρέσνας, 11-15 Ιουλίου,   ανάγκασε τους Βουλγάρους να ζητήσουν ανακωχή.

Τέλος, πρέπει να τονίσουμε ότι σ΄ όλες  τις μάχες των Βαλκανικών Πολέμων κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα  ήταν η μετωπική επίθεση  σε συνδυασμό με την  υπερκέραση των εχθρικών τμημάτων. Κυριάρχησε η ορμητικότητα και η επιθετικότητα,  ήταν μάχες όπου η λόγχη νίκησε το πυρ.

 Oι συνεχείς   νίκες στους Βαλκανικούς πολέμους ήταν αποτέλεσμα, κυρίως, ηθικού, της ανδρείας και του ηρωισμού του Στρατού.

Το Ελληνικό Κράτος διπλασιάστηκε σε έκταση και πληθυσμό,  αυτό δημιούργησε καλύτερες προϋποθέσεις για κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη.

Οι Θυσίες όμως ήταν πολύ μεγάλες και οι απώλειες σε έμψυχο υλικό βαρύτατες, μόνο στη μάχη Κιλκίς – Λαχανά 19-21 Ιουνίου οι νεκροί και τραυματίες έφτασαν τους 8.828.

Οι Έλληνες απέδειξαν αυτά που έγραψε και ο εθνικός μας Ποιητής Κωστής Παλαμάς :

«Η μεγαλοσύνη των λαών δε μετριέται με το στρέμμα

Με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα».