Σαν σήμερα: Ο μεγάλος σεισμός της Βόλβης (Βίντεο και Εικόνες)

Ήταν 20 Ιουνίου 1978 και τα ρολόγια έδειχναν 23.03 το βράδυ, όταν ο Εγκέλαδος «επισκέφτηκε» με ασυνήθιστη για τις τελευταίες δεκαετίες ένταση τη Θεσσαλονίκη…

Η δυσάρεστη και διόλου… ευπρόσδεκτη αυτή επίσκεψη δεν ήρθε ξαφνικά. Η σεισμική δραστηριότητα ξεκίνησε στις 8 Μαΐου 1978, με ισχυρότερους προσεισμούς αυτών της 24ης Μαΐου (ώρα 02:34) με μέγεθος 5,8 Ρίχτερ και της 19ης Ιουνίου με μέγεθος 5,3 Ρίχτερ. Μάλιστα, ορισμένοι από τους προσεισμούς ήταν τόσο ισχυροί, που, όπως προκύπτει από τον Τύπο της εποχής, είχαν οδηγήσει ορισμένους σε εικασίες ότι πρόκειται για τον κύριο σεισμό.

Δυστυχώς, όμως, τα χειρότερα έμελλε να ακολουθήσουν. Ο κύριος σεισμός είχε μέγεθος 6,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ (οι καταστροφές που προκάλεσε ήταν 8 βαθμών της 12βάθμιας κλίμακας Μερκάλι) και το επίκεντρό της εντοπίστηκε κοντά στο χωριό Στίβος, μεταξύ των λιμνών Κορώνειας και Βόλβης. Το εστιακό βάθος του σεισμού, ο οποίος διήρκεσε 10 δευτερόλεπτα, ήταν μικρό: περίπου 8 έως 10 χιλιόμετρα. Ο σεισμός έγινε αισθητός σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα, τη Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία και θεωρείται η μεγαλύτερη σεισμική δραστηριότητα στη γύρω περιοχή από το 1932, όταν και σημειώθηκε ο σεισμός της Ιερισσού στη Χαλκιδική. Ακολούθησε επίσης σειρά ισχυρών μετασεισμών με μεγαλύτερο εκείνο της 5ης Ιουλίου 1978, μεγέθους 5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ.

Ο αριθμός των θυμάτων, δεν ήταν… εξωπραγματικά μεγάλος. Από τη δόνηση προκλήθηκαν συνολικά 49 θάνατοι, εκ των οποίων οι περισσότεροι (37) ήταν ένοικοι οκταόροφης πολυκατοικίας που κατέρρευσε (ήταν η μοναδική πολυκατοικία) στην πλατεία Ιπποδρομίου. Τραυματίστηκαν 220 άνθρωποι, ενώ χιλιάδες έμειναν άστεγοι σε όλο τον νομό Θεσσαλονίκης.

Πανικός

Αυτό που καθιστά το σεισμό της Θεσσαλονίκης αξιομνημόνευτο, ήταν το γεγονός ότι ήταν ο πρώτος που χτύπησε μια σύγχρονη ελληνική μεγαλούπολη, προκαλώντας πανικό σε εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους και έχοντας μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες (οι υλικές ζημιές εκτιμήθηκαν σε 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ με σημερινές τιμές). Εντοπίστηκαν συνολικά 3.170 (4,5%) κτίρια με σοβαρές και επικίνδυνες βλάβες (κόκκινα), 13.918 (21,0%) κτίρια με μέσης ή και μικρής κλίμακας βλάβες (κίτρινα) και 49.071 (74,5%) κτίρια χωρίς βλάβες (πράσινα). Σημαντικές φθορές υπέστησαν και τα βυζαντινά μνημεία της πόλης, που είχαν να συντηρηθούν από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912.

Αυτό που μένει χαραγμένο στις μνήμες όσων έτυχε να ζήσουν το καταστροφικό χτύπημα του Εγκέλαδου, ήταν ο πανικός και το πρωτοφανές χάος που επικράτησαν στην πόλη, που δεν ήταν συνηθισμένη σε σεισμούς. Σχεδόν όλοι οι κάτοικοι εγκατέλειψαν πανικόβλητοι τα σπίτια τους και προσπαθούσαν με κάθε μέσο να φύγουν από την πόλη, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί κυκλοφοριακό χάος, που εμπόδιζε ασθενοφόρα και πυροσβεστικά να φτάσουν στα σημεία που είχαν πληγεί. Οι τηλεφωνικές επικοινωνίες και η ηλεκτροδότηση διακόπηκαν σε πολλές περιοχές της πόλης και όλου του νομού. Ακολούθως, οι κάτοικοι της πόλης πέρασαν το καλοκαίρι σε πάρκα και υπαίθριους χώρους, καθώς φοβόντουσαν τυχόν επιστροφή του Εγκέλαδου – οι σχετικές, ανυπόστατες, φήμες («έχω έναν γνωστό, που ξέρει κάποιον, που γνωρίζει έναν σεισμολόγο…») «οργίαζαν» επί μήνες, δημιουργώντας στους κατοίκους της πόλης φόβους που άγγιζαν τα όρια της… ψύχωσης!

Εκκένωση ή όχι;

Για να μετριάσει τον φόβο των κατοίκων, μετέβη λίγες μέρες αργότερα στην πόλη ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, που κλήθηκε να λάβει την κρίσιμη απόφαση για το αν έπρεπε να αποφασίσει την εκκένωση της πόλης ή όχι. Τελικά, αφού συμβουλεύτηκε τους ειδικούς, ο πρωθυπουργός αποφάσισε να μην εκκενωθεί η Θεσσαλονίκη, καθώς, όπως τον διαβεβαίωσαν οι επιστήμονες, αφενός η μετασεισμική ακολουθία εξελισσόταν ομαλά και αφετέρου, η διεθνής σχετική εμπειρία έδειχνε ότι οι ανακοινώσεις για εκκένωση μιας πόλης συνήθως έχουν μεγαλύτερες αρνητικές κοινωνικές συνέπειες απ’ ό,τι οι συνέπειες ενός ισχυρού σεισμού!

Με αφορμή το σεισμό της Θεσσαλονίκης και τον κατοπινό της Αθήνας (1981), ιδρύθηκε το 1983 ο ΟΑΣΠ (Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας), που είναι ο αρμόδιος φορέας της πολιτείας για το σχεδιασμό της αντισεισμικής πολιτικής της χώρας.

Του Θεόδοτου Ζαχάρη

reportplus.gr

Ορισμένες από τις φωτογραφίες προέρχονται του καθηγητή του τμήματος γεωλογίας του ΑΠΘ Κωνσταντίνου Σολδάτου, που δημοσιοποίησε ο ίδιος.