Η εύκολη λύση…η αποχή!
Άλλη μια περίοδος εθνικών εκλογών έλαβε τέλος. Για άλλη μια φορά ο ελληνικός λαός αποφάσισε, την 7η Ιουλίου 2019, για το μέλλον της χώρας του, των συμπολιτών του, των παιδιών του. Ή μήπως όχι; Μήπως προτίμησε να αγνοήσει την διαδικασία, είτε επειδή του έχει δημιουργηθεί μια απέχθεια πλέον προς κάθε κομματικό σχηματισμό, είτε επειδή φοβάται πως η ψήφος του θα αποβεί μοιραία σε βάθος χρόνου; Είτε επειδή δεν γνωρίζει την βαρύτητα της συμμετοχής του και αποφασίζει να καθίσει στο σπίτι του, με τον κλιματισμό του, ή να περάσει κάποιες ώρες χαλάρωσης στην παραλία, περιμένοντας για τα αποτελέσματα. Άγνοια, αποστροφή, απελπισία, αγανάκτηση, αηδία, αδιαφορία; Η έκβαση είναι η ίδια. Ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό πολιτών, που αγγίζει σχεδόν το 43% του συνολικού πληθυσμού της Ελλάδας ( το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό αποχής ύστερα από τις εκλογές του 2015 ), έκρινε σωστό να απέχει από αυτήν την τόσο κρίσιμη στιγμή για την πορεία της χώρας. Θεώρησε ορθό να κλείσει τα μάτια του και να κατευθυνθεί στο σκοτάδι της συνείδησής του. Να παραδώσει την σκυτάλη της ‘’ελπίδας’’ του στο υπόλοιπο ήμισυ της χώρας. Κανείς δεν μπορεί με σιγουριά να εξηγήσει αυτό το ανησυχητικό φαινόμενο για την Δημοκρατία.
Αρκετοί υποστηρίζουν ότι και η αποχή αποτελεί πολιτική πράξη και έκφραση. Ότι ο λαός, εφόσον αποτελεί τον κυρίαρχο παράγοντα του πολιτεύματος μας βάσει του άρθρου 1 του Συντάγματος, έχει το κάθε δικαίωμα να ενεργήσει ή να αδρανήσει. Ότι σε μια χώρα δημοκρατική είναι ανεπίτρεπτο να εξαναγκασθεί ο οποιοσδήποτε πολίτης σε ενέργεια οιασδήποτε μορφής. Εξ ’ου και κάνουμε λόγο για δικαίωμα του εκλέγειν και όχι υποχρέωση.
Όλες αυτές οι απόψεις είναι δεκτές. Ίσως όμως θα έπρεπε να ελέγξουμε το πεδίο εκτός του στενού πλαισίου της ουσίας της ψήφου και της δημοκρατίας, λιγότερο μονολιθικά. Ίσως χρειάζεται να ερευνήσουμε την γενικότερη ιδέα αυτής της διαδικασίας, προκειμένου να αντιληφθούμε τον πραγματικό αντίκτυπο της αποχής.
Από την αρχαία κιόλας Ελλάδα υφίσταται το δικαίωμα ψήφου ( εκλέγειν και εκλέγεσθαι) και κατά την διάρκεια των αιώνων η ανθρωπότητα κατέβαλε ισχυρή προσπάθεια για να διευρύνει την κοινότητα των ψηφοφόρων, εντάσσοντας σε αυτήν τις γυναίκες, τους μετανάστες, τους Έλληνες του εξωτερικού και μειώνοντας το όριο ηλικίας. Προσπάθειες που καταγράφηκαν στο Σύνταγμα, στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Να σημειωθεί ότι για αιώνες δικαίωμα ψήφου δεν κατείχε κανείς, ενώ έπειτα αυτό αποτελούσε προνόμιο των ανδρών και πολύ αργότερα των γυναικών. Οι τελευταίες αναγνωρίστηκαν στο τότε Σύνταγμα ως πολίτες μόλις το 1864, ωστόσο το δικαίωμα ψήφου τους δόθηκε το 1926 υπό πολύ αυστηρές προϋποθέσεις ( ηλικιακές και διανοητικές), ενώ εξακολουθούσαν να απορρίπτονται από το δικαίωμα του εκλέγεσθαι. Έπειτα από πολλές αντιδράσεις και πολύ αγώνα εκ μέρους του Φεμινιστικού κινήματος και όχι μόνο, εκπληρώθηκε το στοιχείο της καθολικότητας του δικαιώματος στην ψήφο. Εν τέλει, οι γυναίκες πρώτη φορά προσήλθαν στις κάλπες για βουλευτικές εκλογές το 1956, από όπου και προέκυψε η πρώτη Ελληνίδα υπουργός. Τελικά, επετεύχθη η ισότητα των 2 φύλων ενώπιον του νόμου και ως προς την υποψηφιότητα στις εκλογές ο νόμος περί ποσόστωσης 3636/2008 έδωσε ένα σκαλί βεβαιότητας για τον γυναικείο πληθυσμό. Συμπερασματικά, στην Ελλάδα μετά δυσκολίας κατάφεραν να επιτύχουν σε αυτήν την μάχη που έδιναν με την ανδροκρατούμενη κοινωνία με απώτερο σκοπό απλώς να έχουν την δυνατότητα να καθορίζουν αυτές το μέλλον τους και να μην εξαρτώνται από την απόφαση των υπολοίπων πολιτών- ανδρών. Το ίδιο πρόβλημα υπήρχε ανά τον κόσμο, με πρωτοπόρα την Νέα Ζηλανδία, η οποία οδήγησε για πρώτη φορά τις γυναίκες στις κάλπες το 1893, ακολουθώντας τις χρόνιες προσπάθειες της ‘’μειονότητας’’ αυτής με ηγετική μορφή την Kate Sheppard.
Πλέον το δικαίωμα αυτό κατοχυρώνεται και στο Σύνταγμα μας, αρ.51 παραγρ.3 σε συνδυασμό με το αρθ.4 περί ισότητας φύλων και τον εκλογικό νόμο 3231/2004 που τροποποιήθηκε το 2006 και 2008. Εδραιώνεται και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ( η οποία δημιουργήθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο) αρ. 3 πρωτόκολλο 1, στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων ( ιδρ. 2009) αρθ. 39 και αρθ.40 και στην Οικουμενική Διακήρυξη των δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη αρ.21.1.
Είναι αξιοσημείωτο ότι το δικαίωμα αυτό, που τόσοι πολίτες αγνοούν, υπάρχει στα προαναφερθέντα κείμενα, τα οποία συνιστούν τα πιο σημαντικά νομικά επιτεύγματα κατά την διάρκεια αναρίθμητων προσπαθειών. Η αξία του διογκώνεται ταυτόχρονα με την θέληση διεύρυνσης του τμήματος των ψηφοφόρων, όπως αποδείχθηκε με το πρόγραμμα ‘’Κλεισθένης’’ θέτοντας ως κατώτατο όριο την ηλικία των 17 ετών, αποσκοπώντας στην παραχώρηση της δυνατότητας αυτής σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού. Όσον αφορά το τελευταίο, στο αρ.51,παραγρ.4 ορίζεται ότι ενεργή συμμετοχή στα πολιτικά δρώμενα της Ελλάδας δύνανται να έχουν και οι Έλληνες απόδημοι, κάτι το οποίο όμως δεν έχει κατορθώσει να τεθεί σε εφαρμογή μέχρι σήμερα και παραμένει ένα γραπτό δικαίωμα.
«Δικαίωμα να ψηφίσουν έχουν και όσοι αλλοδαποί έχουν κατακτήσει την ελληνική ιθαγένεια».. μια πρόταση που δημιουργεί σίγουρα εντάσεις, αντιδράσεις.. «Γιατί να αποφασίζουν οι ξένοι για την χώρα μας;» λένε οι περισσότεροι.
Έχουν μαχηθεί τόσοι άνθρωποι ανά τους αιώνες για να μπορείς εσύ τώρα να έχεις την ‘’επιλογή’’ να πας στο εκλογικό κέντρο ή όχι. Έχουν κοπιάσει για να αποκτήσουν τα απολύτως εννοούμενα, όπως η ισότητα όλων των ατόμων απέναντι στον νόμο, η μυστικότητα της ψήφου και η καθολικότητά της. Γιατί; Για να μπορεί ο σύγχρονος Έλληνας να αρνηθεί να ασκήσει αυτό το δικαίωμα, που αποτελεί την επιτομή της Δημοκρατίας, της λαϊκής κυριαρχίας, ενώ την ίδια στιγμή θα κατακρίνει αποφάσεις που αφορούν για παράδειγμα το νεαρό της ηλικίας, ή την καταγωγή του ψηφοφόρου.
Ένα θέατρο του παραλόγου… Η χώρα που γέννησε τον δημοκρατισμό, την ελευθερία σκέψης και έκφρασης, την ισότητα, αξίες που υπερβαίνουν τα εγκόσμια αγαθά διότι πηγάζουν από τον σεμνό σεβασμό της ανθρώπινης φύσης και ύπαρξης. Η χώρα επίσης που γέννησε λαμπρά μυαλά, αλλά και λαμπρούς ανθρώπους. Όλα αυτά δεν αξίζουν τον χρόνο σου να ψηφίσεις; Δεν μπορούμε να επικαλούμαστε τα ένδοξα διδάγματα της αρχαίας Ελλάδος, την στιγμή που ‘’παραιτούμαστε’’ από αυτά.
Ακόμα και αν αισθάνεσαι απόγνωση ως προς το πολιτικό σύστημα και την Ελλάδα, εντούτοις μην το αγνοείς.. Όπως έλεγε και ο Αριστοτέλης: Ο πολίτης ουδενί των άλλων ορίζεται μάλλον ή τω μετέχειν κρίσεως και αρχής, που σημαίνει πως το κύριο γνώρισμα του πολίτη είναι η συμμετοχή του στην απονομή της δικαιοσύνης και στην άσκηση της εξουσίας. Διότι το μεγαλύτερο μέτρο για την δημοκρατία δεν είναι ο βαθμός ελευθερίας ούτε ο βαθμός ισότητας, αλλά μάλλον ο βαθμός συμμετοχής ( Alain de Benoist, Γάλλος φιλόσοφος).
Καρυπίδου Κάρμεν, φοιτήτρια Νομικής