Υγεία και κλιματιστικά

Τα τελευταία χρόνια, τα κλιματιστικά έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας και έχουν γίνει ένα απαραίτητο «αξεσουάρ» της καθημερινότητας μας.  Τα συναντούμε στις κατοικίες, τα δημόσια κτίρια, τα αυτοκίνητα, δημόσια μέσα μεταφοράς κ.λ.π. και η χρήση τους αυξάνεται καθημερινά με γεωμετρική πρόοδο.

Είμαστε λοιπόν εκτεθειμένοι στην επίδραση τους στον αέρα που αναπνέουμε σχεδόν κάθε στιγμή της ζωής μας, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες.

Αυτό που ίσως δεν γνωρίζει ο μέσος χρήστης των κλιματιστικών, είναι ότι η λανθασμένη χρήση εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία μας, αφού μπορεί να προκαλέσει μια σειρά από ασθένειες, κυριότερες από τις οποίες είναι:

1. Η νόσος των λεγεωνάριων (λεγεωνέλλα)

Το 1976 σε μια συγκέντρωση εθελοντών στρατιωτών (λεγεωνάριων) στην Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, 220 άτομα από τους παρευρισκομένους προσβλήθηκαν από μια άγνωστη μέχρι τότε ασθένεια.  Τα συμπτώματα της ασθένειας αρχικά έμοιαζαν με αυτά της κοινής γρίπης (κατάπτωση, υψηλός πυρετός, πονοκέφαλος, μυϊκός πόνος και ξηρός βήχας) και στην συνέχεια εξελίσσονταν σε πνευμονία, η οποία είχε σαν αποτέλεσμα 34 άτομα να χάσουν την ζωή τους.

Με αφορμή το τραγικό αυτό γεγονός ανακαλύφθηκε ο ιός της λεγεωνέλλας που προκλήθηκε από το βακτηρίδιο legeonella το οποίο όπως διαπιστώθηκε «φώλιαζε» στα κλιματιστικά μηχανήματα και μεταδίδονταν μέσω του αέρα στο αναπνευστικό σύστημα των παρευρισκομένων.

Ακόμη και σήμερα, ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων νοσεί από την νόσο αυτήν, κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και εμφανίζει τα παραπάνω συμπτώματα.  Η θνησιμότητα σήμερα κυμαίνεται ανάμεσα στο 12~15% των ασθενών και η κατάληξη εξαρτάται κυρίως από την κατάσταση του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενούς.

Το βακτηρίδιο της λεγεωνέλλας αναπτύσσεται στα φίλτρα και τα στοιχεία των κλιματιστικών καθώς και στους αεραγωγούς των μεγαλύτερων εγκαταστάσεων με κεντρική διανομή του αέρα.  Εκτός των κλιματιστικών, το βακτήριο της λεγεωνέλλας μπορεί να εμφανιστεί και στα δίκτυα διανομής ζεστού νερού χρήσης όπου όμως η αντιμετώπιση και η πρόληψη είναι διαφορετική και η περιγραφή της ξεφεύγει από το σκοπό του άρθρου αυτού.

Η μόλυνση της εγκατάστασης κλιματισμού μπορεί να προληφθεί με την συχνή συντήρηση της εγκατάστασης και τον χημικό καθαρισμό των ευαίσθητων σημείων όπου συνήθως αναπτύσσεται το μικρόβιο (ψυκτικά στοιχεία, φίλτρα, στόμια, αεραγωγοί).

2. Αλλεργική ρινίτιδα

Μια άλλη ασθένεια που έχει συνδεθεί με την υπερβολική χρήση των κλιματιστικών είναι η αλλεργική ρινίτιδα.

Η κατάχρηση του κλιματιστικού σε συνδυασμό με ανεπαρκή εξαερισμό (συνθήκες όχι σπάνιες στις εγκαταστάσεις κλιματισμού στη χώρα μας) μπορεί να προκαλέσει βλάβη ή και καταστροφή του μηχανισμού φίλτρανσης της ρινικής αναπνοής.

Στη σημερινή εποχή με τα τεράστια επίπεδα μόλυνσης του περιβάλλοντος, το μεγάλο άγχος και την συχνά κακή διατροφή, όσο κι αν αυτό ακούγεται απίστευτο, το 28% του πληθυσμού στις δυτικές χώρες προσβάλεται από την ασθένεια αυτήν σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι πριν μόλις 25 χρόνια, το ποσοστό αυτό δεν ξεπερνούσε το 6%.

Η λύση για να προστατευθούμε από την νόσο αυτήν, είναι και πάλι η τοποθέτηση κλιματιστικών με φίλτρα υψηλής ποιότητας και η συχνή συντήρηση των εγκαταστάσεων.

3. Μετάδοση ιώσεων

Σύμφωνα με πρόσφατες ιατρικές μελέτες, τα κλιματιστικά σε κοινόχρηστους χώρους είναι υπεύθυνα για την μετάδοση μεταδοτικών ασθενειών όπως η γρίπη, αφού στο σύστημα κλιματισμού συσσωρεύονται παθογόνοι μικρό-οργανισμοί οι οποίοι ανακυκλώνονται στον αέρα του χώρου προσβάλλοντας άτομα κυρίως με ασθενές ανοσοποιητικό σύστημα.

Οι περισσότερο ευαίσθητες ομάδες είναι τα βρέφη, τα παιδιά και ηλικιωμένοι που έχουν μειωμένη άμυνα στο ανοσοποιητικό τους σύστημα.

Είναι πολύ πιθανό ότι οι γνωστές σε όλους μας (και άκρως επικίνδυνες) νοσοκομειακές λοιμώξεις, μεταδίδονται από τα κεντρικά συστήματα κλιματισμού των νοσοκομείων.

Όπως και προηγουμένως, η πρόληψη μετάδοσης των ιών είναι η συχνή συντήρηση και απολύμανση της εγκατάστασης κλιματισμού.

4. Ψύξη

Οι ψύξεις που οφείλονται στην κατάχρηση του κλιματιστικού αποτελούν συχνό φαινόμενο στην σύγχρονη εποχή.  Είναι ιδιαίτερα ενοχλητικές και μπορεί να επιφέρουν μόνιμες ευαισθησίες οι οποίες μας συνοδεύουν για ολόκληρη την ζωή.

Για την αποφυγή της ψύξης, είναι σημαντικό να επιλεγεί η κατάλληλη θέση τοποθέτησης του κλιματιστικού, ώστε ο ψυχρός αέρας να κατευθύνεται προς το κέντρο του χώρου, χωρίς όμως να μας «χτυπάει» την ώρα που χρησιμοποιούμε το κλιματιστικό.

Εκτός των παραπάνω ασθενειών, η κατάχρηση του κλιματιστικού, μπορεί να επιφέρει μια σειρά από άλλες επιπτώσεις στην υγεία μας, όπως:

• Ξηρότητα δέρματος και εμφάνιση δερματοπαθειών
• Ξηρότητα ματιών και εμφάνιση επιπεφυκίτιδας κυρίως σε άτομα που χρησιμοποιούν φακούς επαφής.
• Επιδείνωση πόνων σε άτομα που πάσχουν από αρθρίτιδα και νευρίτιδα.

Κλιματισμός και κάπνισμα.

Η συχνή χρήση του κλιματιστικού σε συνδυασμό με κακό εξαερισμό και κάπνισμα, είναι ιδιαίτερα επιβλαβής για την υγεία μας, και πολλαπλασιάζει τις ήδη άσχημες επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία μας, αφού οι καρκινογόνες ουσίες του καπνού ανακυκλώνονται στο χώρο και παιρνούν πολλές φορές από το αναπνευστικό μας σύστημα.

Συμβουλές για την προστασία της υγείας μας κατά την χρήση του κλιματιστικού.

– Επιλέξτε κλιματιστικά με φίλτρα υψηλής απόδοσης. Στην αγορά, υπάρχουν μοντέλα χαμηλού σχετικά κόστους που διαθέτουν αυτό-καθαριζόμενα ενεργά φίλτρα, ενώ στα ακριβότερα μοντέλα συναντά κανείς φίλτρα με αντί-βακτηριδιακή δράση.

– Για την εγκατάσταση του κλιματιστικού σας απευθυνθείτε σε έμπειρο εξειδικευμένο συνεργείο για να εξασφαλίσετε την τήρηση των προδιαγραφών του κατασκευαστή και την σωστή επιλογή της θέσης του κλιματιστικού.

– Χρησιμοποιήστε το κλιματιστικό συνετά, ρυθμίζοντας τη θερμοκρασία σε λογικά όρια ώστε να μην ζεσταίνεστε μεν, αλλά να μην κρυώνετε κιόλας. Με την ορθολογική χρήση, διαφυλάσσετε την υγεία σας, επιτυγχάνετε οικονομία και βοηθάτε στην προστασία του περιβάλλοντος.

– Μην κάθεστε στο σημείο που χτυπάει ο αέρας του κλιματιστικού. Μειώστε την ταχύτητα του ανεμιστήρα σε επίπεδα που ο χώρος να ψύχεται χωρίς να νιώθετε την κίνηση του αέρα.

– Φροντίστε για τον επαρκή εξαερισμό του χώρου σας όταν χρησιμοποιείτε το κλιματιστικό. Αν δεν υπάρχει σύστημα εξαερισμού, αφήστε ένα μισάνοικτο παράθυρο. Η ενέργεια σας αυτή θα ανεβάσει το κόστος του κλιματισμού, αλλά θα προστατεύσει την υγεία σας.

– Αερίζετε συχνά τους χώρους σας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, τις ώρες που δεν χρησιμοποιείτε το κλιματιστικό.

– Ξεσκονίστε συχνά τους κλιματιζόμενους χώρους ώστε να αποφύγετε την ανακύκλωση της σκόνης στον αέρα που αναπνέετε.

– Συντηρήστε σωστά το κλιματιστικό σας (ή την κεντρική εγκατάσταση κλιματισμού) και απευθυνθείτε σε ειδικό συνεργείο κλιματισμού.

– Να είστε καχύποπτοι όταν ακούτε πολύ χαμηλές τιμές συντήρησης. Η συντήρηση του κλιματιστικού είναι μια εργασία που αν γίνει σωστά, απαιτεί χρόνο και είναι πιθανό ότι η πολύ χαμηλή τιμή θα έχει σαν αποτέλεσμα την πλημμελή συντήρηση. Η σωστή συντήρηση του κλιματιστικού σας θα έχει σαν αποτέλεσμα την διατήρηση του υψηλού βαθμού απόδοσης για πολλά χρόνια, την αύξηση της ζωής του κλιματιστικού σας, και την διαφύλαξη της υγείας σας.

Γρηγόρης Μοναχός

Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός Α.Π.Θ.